Hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm pháp luật về môi trường

Thứ hai - 24/03/2025 05:13

Vi phạm pháp luật về môi trường là những hành vi trái với các quy định của pháp luật nhằm bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước và hệ sinh thái. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng, những hành vi này không chỉ gây tổn hại đến hệ sinh thái mà còn kéo theo hậu quả pháp lý nghiêm khắc. Tại Việt Nam, pháp luật đã quy định rõ ràng các chế tài nhằm xử lý và răn đe, từ đó bảo vệ môi trường sống cho cộng đồng.

Trước hết, hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm pháp luật về môi trường có thể là các hình thức xử phạt hành chính. Theo Nghị định 155/2016/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 118/2021/NĐ-CP), các hành vi như xả thải vượt tiêu chuẩn, khai thác tài nguyên trái phép, hoặc không thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường trong sản xuất kinh doanh sẽ bị phạt tiền từ vài triệu đến hàng tỷ đồng, tùy mức độ vi phạm. Ngoài ra, cá nhân hoặc tổ chức vi phạm còn có thể bị tịch thu phương tiện, tang vật, buộc khôi phục hiện trạng ban đầu hoặc đình chỉ hoạt động. Đây là biện pháp nhằm buộc đối tượng vi phạm khắc phục hậu quả và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật.
Nghiêm trọng hơn, nếu hành vi vi phạm gây hậu quả đặc biệt lớn, người vi phạm có thể phải chịu trách nhiệm hình sự. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định các tội danh liên quan đến môi trường như "Gây ô nhiễm môi trường" (Điều 235), "Hủy hoại tài nguyên thiên nhiên" (Điều 237) hay "Vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại" (Điều 238). Mức phạt có thể lên đến 20 năm tù hoặc phạt tiền hàng tỷ đồng, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân. Một ví dụ phổ biến là doanh nghiệp, cá nhân cố ý xả chất thải độc hại ra sông, gây chết cá hàng loạt, gây ô nhiễm nguồn nước và làm ảnh hưởng sức khỏe người dân, thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ngoài ra, hậu quả pháp lý còn bao gồm trách nhiệm dân sự rất lớn, tức người vi phạm phải bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe, tinh thần cho cá nhân, tổ chức bị ảnh hưởng bởi hành vi của mình. Điều này được quy định trong Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Bộ luật Dân sự 2015, nhằm đảm bảo quyền lợi cho nạn nhân và khắc phục tổn thất do ô nhiễm gây ra. Việc bồi thường không chỉ là gánh nặng tài chính mà còn ảnh hưởng uy tín, thương hiệu của tổ chức vi phạm.
Như vậy, hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm pháp luật về môi trường là hệ thống các chế tài đa dạng, từ hành chính, hình sự đến dân sự, phản ánh sự quyết liệt của Nhà nước trong bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, để giảm thiểu vi phạm, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức cộng đồng và doanh nghiệp. Chỉ khi mỗi cá nhân, tổ chức tự giác tuân thủ pháp luật, môi trường sống mới thực sự được bảo vệ bền vững.

Nguyễn Phúc Đạt
Viện KSND TP Hải Dương

Những tin cũ hơn