Khó khăn trong việc xác định thời điểm bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án phạm tội mới cho Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện

Thông tư số 65/2019/TT-BCA ngày 28/11/2019 của Bộ Công an quy định về thi hành án hình sự tại cộng đồng (viết tắt là: Thông tư số 65/2019) được ban hành đã tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai các quy định liên quan đến thi hành án hình sự tại cộng đồng. Chế định liên quan đến trình tự, thủ tục thi hành án treo và quản lý, giám sát, giáo dục người được hưởng án treo; trách nhiệm của Công an các đơn vị, địa phương được quy định khá rõ trong Thông tư này. Trong thời gian gần đây, tỷ lệ người chấp hành án phạt tù nhưng cho hưởng án treo phạm tội mới có xu hướng gia tăng, một phần nguyên nhân là do ý thức coi thường pháp luật của một số người chấp hành án, mặc dù biết rõ bản thân đang được hưởng án treo, nếu phạm tội mới trong thời gian thử thách thì sẽ phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã tuyên nhưng vẫn cố ý phạm tội.

Ảnh minh họa

Theo quy định của pháp luật, Công an cấp xã có trách nhiệm tham mưu với UBND cấp xã thực hiện bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách cho Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện. Tuy nhiên, về thời điểm bàn giao hồ sơ lại đang có sự mâu thuẫn ngay trong chính Thông tư số 65 khiến cho cơ quan thực thi pháp luật gặp khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện. Cụ thể:
Theo quy định tại điểm b khoản 4 Điều 8 Thông tư số 65/2019 quy định:
“4. Công an cấp xã tham mưu với Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện trong các trường hợp sau:
…
b) Người chấp hành án phạm tội mới đã có quyết định khởi tố bị can của cơ quan tiến hành tố tụng …”
Theo quy định tại khoản 4 Điều 13 Thông tư số 65/2019 quy định:
“ 4. Người chấp hành án phạm tội mới bị khởi tố hình sự thì cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Công an cấp xã phải phối hợp với cơ quan tiến hành tố tụng đang thụ lý vụ án để thu thập, bổ sung tài liệu vào hồ sơ thi hành án, hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án. Khi có kết luận của cơ quan tiến hành tố tụng thì thực hiện như sau:
a) Trường hợp người chấp hành án bị kết án phạt tù, tử hình thì tiến hành bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện. Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện làm thủ tục chuyển loại, kết thúc, nộp lưu hồ sơ thi hành án theo quy định.
b) Trường hợp người chấp hành án không bị kết án phạt tù, tử hình thì tiếp tục tổ chức thi hành án theo quy định.
Như vậy, nếu như theo điểm b khoản 4 Điều 18 Thông tư số 65/2019 thì việc bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án cho cơ quan THAHS Công an cấp huyện sẽ được thực hiện ngay khi người chấp hành án phạm tội mới đã có quyết định khởi tố bị can của cơ quan tiến hành tố tụng tuy nhiên khoản 4 Điều 13 Thông tư số 65/2019 lại quy định việc bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giao dục người chấp hành án cho cơ quan THAHS Công an cấp huyện được thực hiện khi có kết luận của cơ quan tiến hành tố tụng, cụ thể: trường hợp người chấp hành án bị kết án phạt tù, tử hình thì tiến hành bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục cho cơ quan THAHS Công an cấp huyện, tức là khi Bản án của TAND cấp có thẩm quyền tuyên người chấp hành án treo phạm tội mới phải chấp hành hình phạt tù hoặc tử hình có hiệu lực thi hành thì mới tiến hành bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục cho cơ quan THAHS Công an cấp huyện chứ không phải ngay khi có quyết định khởi tố bị can.
Tác giả đồng tình với quy định tại khoản 4 Điều 13 Thông tư số 65/2019, tức là việc bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án cho cơ quan THAHS Công an cấp huyện được bàn giao khi người chấp hành án bị kết án phạt tù, tử hình. Còn trước đó, việc quản lý hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án vẫn do Công an cấp xã tham mưu, giúp UBND cấp xã thực hiện theo quy định. Điều này hạn chế trường hợp người chấp hành án không bị kết án phạt tù, tử hình thì Cơ quan THAHS Công an cấp huyện phải chuyển lại hồ sơ cho xã để quản lý, thất lạc tài liệu trong quá trình chuyển.
Thông qua công tác thực tiễn, tác giả nghiên cứu và đưa ra một số khó khăn, vướng mắc trong việc xác định thời điểm bàn giao hồ sơ quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án phạm tội mới cho Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện. Rất mong được trao đổi và nhận được phản hồi từ các đồng nghiệp, cũng như sớm được cấp có thẩm quyền hướng dẫn, giải đáp./.

Bùi Hoàng Hải ViKSND huyện Cẩm Giàng