Thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, một số vấn đề lý luận và thực tiễn

Thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án “đưa người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc” còn gặp một số bất cập liên quan đến thời hạn áp dụng. Đặc biệt là thời điểm tính thời gian quản lý tại cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc trung tâm, cơ sở tiếp nhận đối tượng xã hội để trừ vào thời hạn cai nghiện bắt buộc.   

 (Ảnh minh họa nguồn Internet)

Đến nay vẫn còn một số quan điểm khác nhau, chưa thống nhất trong việc áp dụng thời hạn áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy, cụ thể như sau:
Ngày 01/11/2023, Công an xã DL phát hiện lập biên bản đối với Nguyễn Thị B có biểu hiện nghi vấn sử dụng trái phép chất ma túy. Quá trình làm việc, B khai nhận có sử dụng trái phép chất ma túy. Cùng ngày, Trạm y tế xã DL phối hợp với Công an xã DL xét nghiệm xác định Nguyễn Thị B dương tính với ma túy. Ngày 01/11/2023, Công an xã DL đã lập bản tóm tắt lý lịch, xác minh xác định B là đối tượng nghiện ma túy, không có nơi cư trú ổn định, chưa bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã phường. Ngày 01/11/2023, Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh HD tiếp nhận và ra Quyết định tiếp nhận Nguyễn Thị B để xác định tình trạng nghiện. Ngày 05/11/2023, Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh HD có phiếu trả lời kết quả xác định B nghiện ma túy. Ngày 05/11/2023, UBND xã DL ra Quyết định về việc quản lý người nghiện ma túy đối với B trong thời gian làm thủ tục đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh HD từ ngày 05/11/2023. Ngày 10/11/2023, UBND xã DL đề nghị gửi Phòng lao động - TB&XH huyện NS lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với Nguyễn Thị B. Ngày 13/11/2023, Phòng lao động - TB&XH huyện NS có công văn và chuyển hồ sơ cho TAND huyện NS xem xét áp dụng biện pháp hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với Nguyễn Thị B. Ngày 24/11/2023, TAND huyện NS mở phiên họp quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với Nguyễn Thị B thời hạn 13 (mười ba) tháng kể từ ngày 05/11/2023 (ngày UBND xã DL ra quyết định về việc quản lý người nghiện ma túy trong thời gian làm thủ tục đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Việc TAND huyện NS áp dụng thời hạn nêu trên đối với B đến nay có 02 quan điểm như sau:
Quan điểm thứ nhất: thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với Nguyễn Thị B là 13 (mười ba) tháng tính từ ngày 01/11/2023, thời điểm UBND xã DL bắt đầu lập hồ sơ.
Quan điểm thứ hai: thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với Nguyễn Thị B là 13 (mười ba) tháng tính từ ngày 05/11/2023, theo quyết định quản lý người nghiện ma túy trong thời gian làm thủ tục đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc của UBND xã DL.
Với ý kiến cá nhân, trên cơ sở nghiên cứu các quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính, Luật phòng chống ma túy, Pháp lệnh số 03/2022/UBTVQH13 ngày 13/12/2022 của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ, văn bản hướng dẫn có liên quan và thực tiễn áp dụng thì chúng tôi nhận thấy quan điểm thứ nhất có căn cứ hơn, bởi lý do như sau:
- Thứ nhất: tại mục 2 phần Quyết định của Biểu mẫu số 09 Ban hành kèm theo Nghị quyết số 04/2015/NQ-HĐTP ngày 24/12/2015 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn “Thời gian chấp hành tại cơ sở cai nghiện bắt buộc là…… tháng, kể từ ngày người bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính bị tạm giữ để đưa đi cơ sở cai nghiện bắt buộc”
Tại khoản 3 Điều 122 Luật xử lý vi phạm hành chính 2012 (sửa đổi tại điểm b khoản 61 Điều 1 Luật xử lý vi phạm hành chính sửa đổi 2020) quy định về thời hạn tạm giữ người theo thủ tục hành chính đối với trường hợp tạm giữ để xác định tình trạng nghiện ma túy thì thời hạn tạm giữ có thể kéo dài hơn nhưng không quá 5 ngày, kể từ thời điểm bắt đầu giữ người vi phạm. Như vậy, thời điểm bắt đầu giữ Nguyễn Thị B là ngày 01/11/2023.
- Thứ hai: theo quy định tại Điều 44 Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ (Nghị định 116) thì người nghiện ma túy trong thời gian làm thủ tục đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc bị áp dụng biện pháp quản lý bằng một trong hai hình thức quy định tại Điều 45 của Nghị định 116 là quản lý tại gia đình hoặc quản lý tại cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc trung tâm, cơ sở tiếp nhận đối tượng xã hội.
Thời hạn quản lý được tính từ thời điểm lập hồ sơ cho đến thời điểm người có thẩm quyền đưa đối tượng đi áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo quyết định của Tòa án.
Tại Điều 103 Luật xử lý vi phạm hành chính quy định thì việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người không có nơi cư trú tại nơi người có hành vi vi pháp thì hồ sơ gồm biên bản vi phạm, bản tóm tắt lý lịch, tài liệu chứng minh tình trạng nghiện,...
Như vậy, thời điểm lập hồ sơ là thời điểm Công an xã DL tiến hành hoạt động thu thập tài liệu để đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với B là ngày 01/11/2023, không phải là thời điểm kể từ ngày UBND xã DL nhận được Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh HD có phiếu trả lời kết quả xác định B nghiện ma túy (ngày 05/11/2023).
- Thứ ba: UBND xã DL ra Quyết định áp dụng quản lý người nghiện ma túy và TAND huyện NS ra Quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với Nguyễn Thị B từ ngày 05/11/2023 là bất lợi, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp thực tế của B (thiệt hại 04 ngày, từ ngày 01/11/2023 đến ngày 04/11/2023).
Do đó, quan điểm cá nhân của chúng tôi nhận thấy thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy phải được tính kể từ ngày bị tạm giữ hành chính (thời điểm lập hồ sơ) là phù hợp.
Trên đây là quan điểm cá nhân của chúng tôi về thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Rất mong nhận được ý kiến phản hồi của đồng nghiệp và quý bạn đọc./.