Vướng mắc về việc giải quyết việc dân sự yêu cầu tuyên bố một người mất năng lực hành vi dân sự.

Nội dung vụ việc: Nguyễn Văn A vào tháng 8 năm 2020 có hành vi dùng dao giết người và bị Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh khởi tố vụ án, bị can về tội Giết người. Quá trình điều tra, Cơ quan điều tra đã trưng cầu giám định pháp y tâm thần đối với A. Viện pháp y tâm thần Trung ương kết luận: Trước trong khi thực hiện hành vi phạm tội A bị hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Tại thời điểm giám định A bị mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi. Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh đã ra quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án và đình chỉ điều tra bị can đối với A. VKSND tỉnh ra quyết định áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc. Trong thời gian A đang thực hiện biện pháp chữa bệnh bắt buộc, thì bà B là mẹ A có đơn yêu cầu TAND huyện tuyên bố A là người mất năng lực hành vi dân sự. Căn cứ kết quả giám định pháp y tâm thần do Cơ quan điều tra tỉnh trưng cầu, TAND huyện đã thụ lý giải quyết và ra quyết định mở phiên họp. Tuy nhiên hiện nay có các quan điểm khác nhau về việc giải quyết việc dân sự trên.

     + Quan điểm 1: Vì kết luận giám định pháp y tâm thần xác định hiện tại A đang bị mất năng lực hành vi dân sự, nên TAND huyện thụ lý và tiến hành mở phiên họp và tuyên bố A là người bị mất năng lực hành vi dân sự là đúng thẩm quyền và quy định của BLTTDS.

     + Quan điểm 2: Việc TAND huyện thụ lý việc dân sự và ra quyết định mở phiên họp tuyên bố A là người bị mất năng lực hành vi dân sự, là không đúng quy định. Trong trường hợp này do A khi thực hiện hành vi phạm tội chỉ bị hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi và đang bị áp dụng biện pháp chữa bệnh bắt buộc và phải chờ kết quả chữa bệnh của A. Nên Tòa án nhân dân huyện phải trả lại đơn yêu cầu, theo quy định tại điểm b khoản 1 điều 364 BLTTDS. Vì năng lực hành vi dân sự của A đang được cơ quan có thẩm quyền khác giải quyết, trong vụ án hình sự.

Tuy nhiên, do Tòa án đã thụ lý và ra quyết định mở phiên họp. Nếu người yêu cầu không rút yêu cầu, thì Tòa án có được căn cứ vào Điều 217, Điều 364 BLTTDS để ra quyết định đình chỉ giải quyết yêu cầu tuyên bố A là người bị mất năng lực hành vi dân sự và trả lại đơn yêu cầu hay không. 

Do Bộ luật TTDS và BLDS không quy định cụ thể trường hợp trên và các cũng chưa có văn bản của cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn đối với trường hợp này dẫn đến vướng mắc cho các cơ quan tư pháp trong việc giải quyết vụ việc tương tự. Nên đề nghị cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn cụ thể./.