Thân nhân của phạm nhân cần biết về tha tù trước thời hạn có điều kiệ

Trong thời gian gần đây nhiều thân nhân của phạm nhân bắt đầu mong ngóng ngày trở về của con, em, người thân của mình theo quy định của pháp luật về tha tù trước thời hạn có điều kiện. Tuy vậy, để tránh bị bất ngờ hay bất cập, thân nhân của phạm nhân cần lưu ý một số nội dung sau:

Thứ nhất, không phải tất cả các phạm nhân đều được xét tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Theo Điều 66 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017 (gọi tắt là BLHS) thì người bị kết án về tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội khủng bố, tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh hoặc người bị kết án từ 10 năm trở lên đối với các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của con người; 07 năm tù trở lên đối với các tội cướp tài sản, bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản và sản xuất trái phép, mua bán trái phép chất ma túy, chiếm đoạt chất ma túy; người bị kết án tử hình được ân giảm thì không được xét tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Thứ hai, không phải cứ đủ các điều kiện quy định tại Điều 66 BLHS là được tha tù trước thời hạn có điều kiện. Bởi vì, theo Điều 66 BLHS khi đủ các điều kiện đó thì chỉ " có thể " được tha tù trước thời hạn có điều kiện, mặt khác:

Mặc dù cải tạo tiến bộ nhưng các phạm nhân phải có đủ kỳ xếp loại chấp hành án phạt tù từ khá trở lên theo quy định tại Nghị quyết 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24/04/2018 của Tòa án nhân dân tối cao (gọi tắt là NQ 01/2018/NQ-HĐTP). Ví dụ: Người đang chấp hành án phạt tù trên 03 năm đến 05 năm phải có ít nhất 04 quý liên tục liền kề thời điểm xét, đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện được xếp loại chấp hành án phạt tù từ khá trở lên;

Khi xét tha tù trước thời hạn có điều kiện các cơ quan chức năng phải xem xét thận trọng, chặt chẽ để bảo đảm việc tha tù trước thời hạn có điều kiện không ảnh hưởng đến an ninh, trật tự an toàn xã hội (Khoản 7 Điều 2 NQ 01/2018/NQ-HĐTP). Do đó, đối với các trường hợp phạm tội về ma túy, tham nhũng, phạm tội có tổ chức, các đối tượng chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, ngoan cố, chống đối, côn đồ, tái phạm nguy hiểm... có thể không được xét tha tù trước thời hạn có điều kiện.

Thứ ba, một điều kiện để được tha tù trước thời hạn có điều kiện là phạm nhân phải chấp hành ít nhất được 1/2 mức hình phạt tù có thời hạn hoặc 1/3 mức hình phạt (đối với người chưa đủ 18 tuổi, người có công...) thì cần được hiểu đó

là thời gian người đó bị tạm giữ, tạm giam, chấp hành án phạt tù trong các cơ sở giam giữ hoặc thời gian người đó bị bắt buộc chữa bệnh trong giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, không kể thời gian được tại ngoại, được hoãn, tạm đình chỉ và thời gian được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù. Thời gian đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù (nếu có) được tính để trừ vào phần thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại.

Thứ tư, ngay lúc này trở đi thân nhân của các phạm nhân cần làm là: động viên và hỗ trợ phạm nhân thực hiện đầy đủ trách nhiệm dân sự và các quyết định khác của bản án; nếu đợt đầu chưa được thì động viên phạm nhân tiếp tục cải tạo tốt chờ các đợt sau; nếu được tha tù thì giám sát, giáo dục con, em, người thân của mình nghiêm túc chấp hành nghĩa vụ, các quy định của pháp luật, bảo đảm không cố ý vi phạm nghĩa vụ 2 lần trở lên hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính 2 lần trở lên trong thời gian thử thách, dẫn đến bị hủy bỏ Quyết định tha tù trước hạn có điều kiện và bị buộc đưa trở lại cơ sở giam giữ theo khoản 4 Điều 66 BLHS.

Thứ năm, đặc biệt lưu ý thân nhân của các phạm nhân đã được tha tù trước thời hạn có điều kiện là cần phải giúp cho con, em, người thân của mình tránh sa vào con đường cũ có thể dẫn đến tái phạm. Nếu tái phạm thì thời hạn tù còn lại chưa chấp hành sẽ bị cộng với hình phạt tù của tội mới và sẽ không còn cơ hội tha tù trước thời hạn có điều kiện nữa.

Chế định về tha tù trước thời hạn có điều kiện là một tiến bộ của Pháp luật hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩ Việt nam, tuy vậy, để bảo đảm hiệu quả  về tính nhân đạo, đồng thời bảo đảm trật tự, an ninh xã hội thì cần có sự quan tâm của toàn xã hội, trong đó gia đình, thân nhân của phạm nhân là yếu tố quan trọng, không thể thiếu để giúp cho những người được tha tù trước hạn có điều kiện trở thành công dân có ích cho xã hội.