Nghị quyết của Quốc hội thí điểm xử lý vật chứng, tài sản

Thứ năm - 26/12/2024 02:48

Ngày 28/11/2024, Quốc hội ban hành Nghị quyết số 164/2024/QH15 thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự, đây là lần đầu tiên thí điểm thực hiện để giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong việc xử lý vật chứng, tài sản; sớm khắc phục hậu quả thiệt hại, đưa tài sản vào khai thác, sử dụng, nhằm khơi thông nguồn lực phát triển, tránh thất thoát, lãng phí; bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; phù hợp với điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, khi áp dụng cần lưu ý các nội dung sau:
          Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng: theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 164/2024/QH15 ngày 28/11/2024 của Quốc hội (viết tắt là Nghị quyết số 164/2024/QH15) thì Nghị quyết này chỉ quy định việc thí điểm xử lý vật chứng, tài sản bị thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử vụ việc, vụ án hình sự thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
          Thứ hai, về các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản: tại Điều 3 Nghị quyết số 164/2024/QH15 quy định 05 biên pháp gồm:
          (1) Biện pháp trả lại tiền cho bị hại hoặc gửi tiền vào ngân hàng để chờ xử lý.
          (2) Biện pháp nộp tiền bảo đảm để hủy bỏ việc thu giữ, tạm giữ, kê biên, phong tỏa vật chứng, tài sản
          (3) Biện pháp mua bán, chuyển nhượng vật chứng, tài sản và xử lý tiền thu được từ việc mua bán, chuyển nhượng.
          (4) Biện pháp giao vật chứng, tài sản cho chủ sở hữu, người quản lý hợp pháp để quản lý, khai thác, sử dụng.
          (5) Biện pháp tạm ngừng giao dịch, tạm dừng việc đăng ký, chuyển quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản.

(Hình ảnh minh họa phong tỏa tài khoản, nguồn ảnh: baochinhphu.vn)

          Thứ ba, về thẩm quyền và trình tự, thủ tục quyết định việc áp dụng, hủy bỏ các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản: việc áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều 3 do Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra quyết định trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra; do Viện trưởng, Phó Viện trưởng Viện kiểm sát quyết định trong quá trình truy tố; do Chánh án, Phó Chánh án Tòa án quyết định trong quá trình chuẩn bị xét xử; do Hội đồng xét xử quyết định nếu đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử. Các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản được áp dụng trong suốt quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử. Việc áp dụng phải có sự thống nhất của các cơ quan tiến hành tố tụng trước khi ra quyết định, trừ trường hợp do Hội đồng xét xử quyết định.Việc áp dụng, hủy bỏ biện pháp xử lý vật chứng, tài sản phải được ghi rõ trong kết luận điều tra, cáo trạng và bản án, quyết định của Tòa án.
          Thứ 4, về thẩm quyền, trách nhiệm của Viện kiểm sát được quy định như sau:
          - Khi cần thiết, trong quá trình giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra, truy tố, Viện kiểm sát đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh, yêu cầu điều tra đối với Cơ quan điều tra hoặc trực tiếp tiến hành một số hoạt động kiểm tra, xác minh, điều tra trong việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản.
          - Trường hợp thấy việc áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản của Cơ quan điều tra, Tòa án có căn cứ hủy bỏ theo quy định tại điểm c khoản này mà Cơ quan điều tra, Tòa án không hủy bỏ thì Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản của Cơ quan điều tra; kiến nghị, kháng nghị quyết định áp dụng biện pháp xử lý vật chứng, tài sản của Tòa án theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.
          Nghị quyết trên có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2025 và được thực hiện trong 03 năm, trừ trường hợp Quốc hội có quyết định khác và giao Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với liên ngành Trung ương hướng dẫn thi hành chi tiết việc áp dụng các biện pháp xử lý vật chứng, tài sản.
          Đối với Viện kiểm sát địa phương, cán bộ Kiểm sát viên cần nghiên cứu sâu kỹ các quy định nêu trên, tập trung đề ra yêu cầu kiểm tra, xác minh, yêu cầu điều tra đối với Cơ quan điều tra hoặc trực tiếp tiến hành một số hoạt động kiểm tra, xác minh, điều tra để phục vụ cho việc áp dụng các biện pháp chế như: kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự để đảm bảo hiệu quả trong việc thu hồi tài sản bị thất thoát, thiệt hại trong các vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế.
   Nguyễn Như Sáng– Chu Minh Long
Phòng 1 VKSND tỉnh Hải Dương