- Trang nhất
- Viện KSND tỉnh
- Viện KSND cấp huyện
- Tin Tức
- Nghiệp vụ
- Tin hoạt động
- Văn bản
- Lịch làm việc
- Họp không giấy
Bàn về tình tiết tăng nặng "Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội"
Điều 52 Bộ luật hình sự quy định về các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự trong đó tại điểm o khoản 1 có quy định "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" là một tình tiết tăng nặng.
Việc áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự này hiện còn một số vấn đề còn nhiều tranh luận. Cụ thể:
Thứ nhất, trong vụ án đồng phạm, có người thực hành là người dưới 18 tuổi, ngoài ra còn có đồng phạm với người dưới 18 tuổi với vai trò người xúi giục thì có áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" không hay chỉ áp dụng tình tiết tăng nặng này khi đồng phạm có vai trò là người tổ chức, người thực hành.
Quan điểm của tác giả cho rằng, người đồng phạm với người dưới 18 tuổi với vai trò người xúi giục thì vẫn phải áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi với người này" bởi vì: về lý luận người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm nên dù người bị xúi giục là người đã trên 18 tuổi hay dưới 18 tuổi thì người xúi giục đều bị xử lý trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm. Việc người này xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội là lợi dụng sự phát triển chưa hoàn thiện về nhận thức, hiểu biết, tâm lý của người chưa 18 tuổi để thúc đẩy họ phạm tội là đi ngược lại chính sách bảo vệ, giáo dục người chưa thành niên của nhà nước. Vì vậy, việc người xúi giục, xúi giục người chưa thành niên phạm tội vẫn phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại điểm o khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự.
Thứ hai, về chủ thể áp dụng hiện nay có hai quan điểm:
Một là, tình tiết năng nặng trách nhiệm hình sự “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” chỉ áp dụng đối với người phạm tội là người từ đủ 18 tuổi trở lên. Bởi vì, tại khoản 3 Điều 416 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định những vấn đề cần xác định khi tiến hành tố tụng đối với người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi:… “Có hay không có người đủ 18 tuổi trở lên xúi giục”. Như vậy, pháp luật tố tụng hình sự chỉ buộc các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải chứng minh “có hay không có người đủ 18 tuổi trở lên xúi giục”. Có thể hiểu quy định này thừa nhận việc xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ áp dụng đối với người đã đủ 18 tuổi.
Hai là, tình tiết năng nặng trách nhiệm hình sự “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” được áp dụng cho tất cả các chủ thể phạm tội kể cả người dưới 18 tuổi. Quan điểm này xuất phát từ hướng dẫn tại: Công văn giải đáp số 16 ngày 01/02/1999 của Tòa án nhân dân tối cao giải đáp áp dụng tình tiết “xúi giục người chưa thành niên phạm tội” quy định tại điểm s khoản 1 Điều 39 của Bộ luật hình sự năm 1985: "...Trong Chương VII Phần chung Bộ luật hình sự...không có quy định nào loại trừ việc áp dụng các tình tiết tăng nặng quy định tại Khoản 1 Điều 39 Bộ luật hình sự nói chung và tình tiết "xúi giục người chưa thành niên phạm tội"...nói riêng. Tại Điểm a Khoản 1 Điều 39 Bộ luật hình sự chỉ quy định "xúi giục người chưa thành niên phạm tội" là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự của người phạm tội, chứ cũng không quy định người xúi giục phải là người thành niên; Vì vậy, nếu người chưa thành niên phạm tội mà có hành vi xúi giục người chưa thành niên khác phạm tội, thì khi xét xử Toà án phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "xúi giục người chưa thành niên phạm tội".
Mặt khác, tại Công văn số 3544/VKSTC-V14 ngày 17/8/2019 của Vụ 14 - Viện Viện KSND tối cao trả lời thỉnh thị hướng dẫn: “Điều 90 BLHS năm 2015 quy định “người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương này; theo quy định khác của Phần thứ nhất của Bộ luật này không trái với quy định của Chương này”. BLHS năm 2015 không có quy định nào loại trừ việc áp dụng tình tiết năng nặng “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” đối với người dưới 18 tuổi. Do đó, nếu người dưới 18 tuổi có hành vi xúi giục người dưới 18 tuổi thì vẫn có thể áp dụng tình tiết “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội”.
Tuy nhiên, Công văn số 16 năm 1999 của TAND tối cao hướng dẫn cho Bộ luật hình sự năm 1985 đã hết hiệu lực, Công văn số 3544 năm 2019 của Vụ 14 VKSND tối cao thì trả lời "vẫn có thể áp dụng" mang tính chất tùy nghi.
Quan điểm của tác giả, đồng tình với quan điểm không áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" với chủ thể là người dưới 18 tuổi. Bởi vì: tại khoản 1 Điều 91 BLHS quy định: "Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội. Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm". Với quy định trên, thì việc áp dụng tình tiết tăng nặng “Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là trái nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; không phù hợp với khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi., không đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi phạm tội. Nếu người dưới 18 tuổi có hành vi xúi giục người dưới 18 tuổi khác phạm tội thì phải chịu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm.
Để thống nhất trong việc áp dụng pháp luật, thiết nghĩ các cơ quan tư pháp trung ương cần sớm có hướng dẫn cụ thể về tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" quy định tại điểm o khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự.
Thứ nhất, trong vụ án đồng phạm, có người thực hành là người dưới 18 tuổi, ngoài ra còn có đồng phạm với người dưới 18 tuổi với vai trò người xúi giục thì có áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" không hay chỉ áp dụng tình tiết tăng nặng này khi đồng phạm có vai trò là người tổ chức, người thực hành.
Quan điểm của tác giả cho rằng, người đồng phạm với người dưới 18 tuổi với vai trò người xúi giục thì vẫn phải áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi với người này" bởi vì: về lý luận người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm nên dù người bị xúi giục là người đã trên 18 tuổi hay dưới 18 tuổi thì người xúi giục đều bị xử lý trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm. Việc người này xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội là lợi dụng sự phát triển chưa hoàn thiện về nhận thức, hiểu biết, tâm lý của người chưa 18 tuổi để thúc đẩy họ phạm tội là đi ngược lại chính sách bảo vệ, giáo dục người chưa thành niên của nhà nước. Vì vậy, việc người xúi giục, xúi giục người chưa thành niên phạm tội vẫn phải chịu tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự quy định tại điểm o khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự.
Thứ hai, về chủ thể áp dụng hiện nay có hai quan điểm:
Một là, tình tiết năng nặng trách nhiệm hình sự “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” chỉ áp dụng đối với người phạm tội là người từ đủ 18 tuổi trở lên. Bởi vì, tại khoản 3 Điều 416 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định những vấn đề cần xác định khi tiến hành tố tụng đối với người bị buộc tội là người dưới 18 tuổi:… “Có hay không có người đủ 18 tuổi trở lên xúi giục”. Như vậy, pháp luật tố tụng hình sự chỉ buộc các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải chứng minh “có hay không có người đủ 18 tuổi trở lên xúi giục”. Có thể hiểu quy định này thừa nhận việc xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ áp dụng đối với người đã đủ 18 tuổi.
Hai là, tình tiết năng nặng trách nhiệm hình sự “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” được áp dụng cho tất cả các chủ thể phạm tội kể cả người dưới 18 tuổi. Quan điểm này xuất phát từ hướng dẫn tại: Công văn giải đáp số 16 ngày 01/02/1999 của Tòa án nhân dân tối cao giải đáp áp dụng tình tiết “xúi giục người chưa thành niên phạm tội” quy định tại điểm s khoản 1 Điều 39 của Bộ luật hình sự năm 1985: "...Trong Chương VII Phần chung Bộ luật hình sự...không có quy định nào loại trừ việc áp dụng các tình tiết tăng nặng quy định tại Khoản 1 Điều 39 Bộ luật hình sự nói chung và tình tiết "xúi giục người chưa thành niên phạm tội"...nói riêng. Tại Điểm a Khoản 1 Điều 39 Bộ luật hình sự chỉ quy định "xúi giục người chưa thành niên phạm tội" là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự của người phạm tội, chứ cũng không quy định người xúi giục phải là người thành niên; Vì vậy, nếu người chưa thành niên phạm tội mà có hành vi xúi giục người chưa thành niên khác phạm tội, thì khi xét xử Toà án phải áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "xúi giục người chưa thành niên phạm tội".
Mặt khác, tại Công văn số 3544/VKSTC-V14 ngày 17/8/2019 của Vụ 14 - Viện Viện KSND tối cao trả lời thỉnh thị hướng dẫn: “Điều 90 BLHS năm 2015 quy định “người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo những quy định của Chương này; theo quy định khác của Phần thứ nhất của Bộ luật này không trái với quy định của Chương này”. BLHS năm 2015 không có quy định nào loại trừ việc áp dụng tình tiết năng nặng “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” đối với người dưới 18 tuổi. Do đó, nếu người dưới 18 tuổi có hành vi xúi giục người dưới 18 tuổi thì vẫn có thể áp dụng tình tiết “xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội”.
Tuy nhiên, Công văn số 16 năm 1999 của TAND tối cao hướng dẫn cho Bộ luật hình sự năm 1985 đã hết hiệu lực, Công văn số 3544 năm 2019 của Vụ 14 VKSND tối cao thì trả lời "vẫn có thể áp dụng" mang tính chất tùy nghi.
Quan điểm của tác giả, đồng tình với quan điểm không áp dụng tình tiết tăng nặng "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" với chủ thể là người dưới 18 tuổi. Bởi vì: tại khoản 1 Điều 91 BLHS quy định: "Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội. Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm". Với quy định trên, thì việc áp dụng tình tiết tăng nặng “Xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội” đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là trái nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội; không phù hợp với khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi., không đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi phạm tội. Nếu người dưới 18 tuổi có hành vi xúi giục người dưới 18 tuổi khác phạm tội thì phải chịu trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm.
Để thống nhất trong việc áp dụng pháp luật, thiết nghĩ các cơ quan tư pháp trung ương cần sớm có hướng dẫn cụ thể về tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự "xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội" quy định tại điểm o khoản 1 Điều 52 Bộ luật hình sự.
Tác giả: Vũ Thị Hương - VKSND huyện Tứ Kỳ
Những tin mới hơn
Những tin cũ hơn
CHUYÊN MỤC CHÍNH
© 2017 Bản quyền của VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỈNH HẢI DƯƠNG.