Lễ hội Đền Tranh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Sáng ngày 1/3/2023 (tức 10/2 năm Quý Mão), UBND huyện Ninh Giang phối hợp với chính quyền và nhân dân xã Đồng Tâm long trọng tổ chức Lễ khai hội Đền Quan lớn Tuần Tranh xuân Quý Mão 2023 và Công bố Quyết định của Bộ Trưởng bộ văn hóa thể thao và du lịch đưa Lễ hội Đền Tranh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.

Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thuỷ đã trao Quyết định ghi danh Lễ hội đền Tranh vào danh mục Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia cho đại diện xã Đồng Tâm

Đền Tranh còn có tên gọi là đền Quan Lớn Tuần Tranh, thuộc thôn Tranh Xuyên xã Đồng Tâm. Đây là một trong những di tích lịch sử cấp quốc gia được đông đảo du khách thập phương trong và ngoài tỉnh biết đến.

Theo tín ngưỡng dân gian, Đền Tranh thờ vị thuỷ thần, con thứ  5 của vua thuỷ tề. Do có công giúp dân những khi có việc phải qua sông, phù trợ làm ăn, buôn bán phát đạt, vị thần này được tôn là Quan Đệ Ngũ Tranh Giang Đại Vương Hoàng Hợp Tôn Thần. Nhiều người cho rằng ngôi đền này rất linh thiêng và thường đến đây cầu khấn, tế lễ.

Lễ hội Đền Tranh xã Đồng Tâm được Bộ văn hóa thể thao và du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Với mong muốn tiếp tục bảo vệ, phát huy và làm giầu thêm những di sản văn hóa đã tồn tại hàng nghìn năm nay trên mảng đất này được bảo lưu và trau truyền qua nhiều thế hệ.

(Hoạt động lấy nước và rước nước về Đền - Nguồn Ninh Giang)

Hằng năm, tại Đền Tranh có hai kỳ lễ hội chính, vào tháng Hai và tháng Tám âm lịch. Tháng 2 là kỳ lễ hội lớn nhất trong năm, diễn ra từ ngày 10 đến hết ngày 20, trong đó 14 tháng 2 là ngày chính hội, kỷ niệm ngày sinh của Quan lớn Tuần Tranh, đồng thời bắt nguồn từ sự tưởng nhớ những lễ trận thời xưa, với chiến tích của Lê Hoàn phá Tống trên sông Tranh (tức sông Luộc ngày nay) vào thế kỷ thứ X. Lễ hội tháng 8 được tổ chức từ ngày 20 đến 25 tháng 8, trong đó ngày 22 là ngày trọng hội. Ngoài hai kỳ lễ hội chính trong năm, vào ngày  25 tháng 5 âm lịch tại Đền Tranh còn có ngày tiệc quan. Theo truyền thuyết, đây là ngày Quan lớn khao tiệc.

Đền Tranh là nơi đi trình về tạ của những người đi sông nước. Lễ hội đền Tranh là một hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian được đại đa số nhân dân ngưỡng vọng nhất là trong khoảng 10 năm trở lại đây lễ hội Đền Tranh ngày càng thu hút nhiều du khách thập phương đến chiêm bái.  

Lễ hội đền Tranh là một trong những lễ hội lớn trong tỉnh có sức hấp dẫn lạ thường đối với nhân dân trong vùng và du khách thập phương. Hoạt động lễ hội còn có tiết mục hát văn là một loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền, đồng thời là hình thức lễ nhạc trong nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng dân gian. Không chỉ những ngày lễ hội mà cả những ngày thường cũng có đông đảo khách thập phương đến đây tế lễ.

(Cảnh tế lễ tại đền Tranh – Nguồn Ninh Giang)

Cũng như cảm nhận của du khách thập phương, Lễ hội truyền thống Đền quan lớn Tuần Tranh năm nay được UBND huyện đứng ra tổ chức với quy mô lớn hơn. Đồng Tâm nơi diễn ra Lễ hội được cấp ủy, chính quyền địa phương, Ban quản lý di tích triển khai tổ chức nhiều hoạt động phong phú. Xã thành lập ba đội tế, một đội tế nam, hai đội tế nữ, mỗi đội gồm 22 người, trong đó có một đội tế phường bát nhã, theo nghi lễ cung đình Huế. Ngoài phần lễ diễn ra đảm bảo đúng nghi thức, về phần hội có nhiều hoạt động văn hoá dân gian như đấu vật, trọi gà, đi cầu kiều, kéo co, bắt vịt, pháo đất... Đặc biệt, năm nay trong Lễ hội có phần trưng bày, quảng bá, giới thiệu các sản phẩm OCOP - sản phẩm đặc trưng của huyện Ninh Giang cũng như các huyện bạn lân cận để du khách thuận tiện đến thăm quan, mua sắm.  

(Màn mua lân chào hội tại đền Tranh – Nguồn Ninh Giang)

Có thể nói Lễ hội Đền Tranh năm nay được tổ chức chu đáo hơn so với mọi năm, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng của nhân dân, góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, đồng thời, cùng với các Di tích lịch sử văn hoá khác trong huyện tạo nên những điểm đến hấp dẫn đối với du khách. Đây cũng là dịp để nhân dân xã Đồng Tâm nói riêng và nhân dân huyện Ninh Giang bày tỏ tình cảm mến khách, hòa đồng trong những ngày đầu xuân ấm áp tình hồng./.