Các giải pháp nâng cao chất các hoạt động xét hỏi của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự

 Trong năm 2018, công tác  này đã hoàn thành tốt các chỉ tiêu, có chỉ tiêu vượt so với kế hoạch. Đã tổ chức được 236 phiên tòa RKN ( đạt 120 %, trong đó có 02 phiên tòa trực tuyến, mở rông RKN 2 cấp với sự tham gia của CQĐT, VKS và TA), án kháng  nghị phuc thẩm được chấp nhận đạt 91%, kiến nghị hoạt động xét xử 28 ( tăng 5 so với năm 2017 ),... Tuy nhiên, còn một số tồn tại, hạn chế, đó là: chất lượng tham gia xét hỏi, tranh tụng của KSV có vụ còn chưa cao; không phát hiện được vi phạm hoặc việc phát hiện vi phạm của bản án, QĐ còn chưa kịp thời nên không kháng nghị phúc thẩm được, chất lượng kháng nghị còn hạn chế nên phải rút kháng nghị; chất lượng kiến nghị trong hoạt động xét xử còn chưa cao, các vi phạm đã được kiến nghị, tiếp thu nhưng chậm được khắc phục triệt để  ( vi phạm trong việc chậm chuyển bản án, vi phạm thời hạn hoãn phiên tòa,.. );  ...

- Có nhiều nguyên nhân dẫn đến những tồn tại hạn chế nêu trên, nhưng theo tôi nguyên nhân chủ quan là chính; Kiểm sát viên được phân công THQCT, KSXX vụ án chưa nắm chắc hồ sơ; tranh luận đối đáp, nhất là với người bào chữa còn chưa đầy đủ nội dung; chưa có biện pháp, tổng hợp, đánh giá  chứng cứ để đưa ra tranh luận đạt tính thuyết phục hơn; mặt khác,  một số lãnh đạo, KSV, nhất là cấp huyện chưa nắm chắc các căn cứ kháng nghị phúc thẩm; việc kiểm sát bản án của KSV và sự kiểm tra của lãnh đạo đơn vị đối với các hoạt động trước, trong và sau phiên tòa chưa chặt chẽ, kịp thời; việc học tập, nghiên cứu các quy định mới về pháp luật hình sự chưa thường xuyên và sâu kỹ,... Bên cạnh đó, việc kiểm tra, hướng dẫn của  Phòng nghiệp vụ chưa kịp thời, hiệu quả chưa cao.

Chỉ thị số 01/CT-VKSTC ngày 28/12/2018 Viện trưởng VKSNDTC về Công tác của ngành Kiểm sát nhân dân đã xác định mục tiêu "... Nâng cao hơn nữa chất lượng thực hành quyền công tố, kiểm sát các hoạt động tư pháp", đồng thời yêu cầu  " ... Xác định nhiệm vụ chống oan, sai, chống bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ xuyên suốt, quan trọng hàng đầu của ngành, là nhiệm vụ trọng tâm nhất của các đơn vị nghiệp vụ" và trong công tác Thưc hành quyền công tố, KSXX các vụ án hình sự phải " .....Thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao chất các hoạt động xét hỏi của Kiểm sát viên tại phiên tòa hình sự ". Để thực hiện tốt các yêu cầu, nhiệm vụ nêu trên, VKSND hai cấp tỉnh Hải Dương cần thực hiện tốt những nội dung sau:

- Thứ nhất, cần tiếp tục nghiên cứu sâu kỹ hơn và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 09 ngày 06/4/2016 của đ/c Viện trưởng VKSNDTC về " Tăng cường các biện pháp  nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa". Kiểm sát viên phải học tập, nắm vững các quy định của pháp luật và nắm chắc các tình tiết có trong  hồ sơ vụ án; chuẩn bị kỹ hồ sơ, tài liệu đảm bảo nội dung tranh tụng có chất lượng và thuyết phục. Kiểm sát viên phải xây dựng kế hoạch xét hỏi, dự kiến tranh luận, dự thảo luận tội đầy đủ. (  Nhất là tại các phiên tòa có nhiều bị cáo, bị cáo kêu oan, có người bào chữa cần phải xây dựng kế hoạch xét hỏi, tranh tụng kỹ càng, chi tiết, dự kiến và đưa ra được các tình huống  tranh luận đối đáp có căn cứ, thuyết phục - Đây là một trong những biện pháp quan trọng nhất để đảm bảo tranh tụng đầy đủ, có căn cứ, nhằm bảo vệ Cáo trạng của Viện kiểm sát ).

 Ngoài ra, tại phiên tòa, KSV phải thực hiện thành thạo kỹ năng đặt câu hỏi; quan sát, lắng nghe, tổng hợp ý kiến, ghi chép; đối đáp;  sử dụng ngôn ngữ và các công cụ, phương tiện kỹ thuật hỗ trợ  thực hiện việc tranh tụng tại phiên tòa. Sau phiên tòa, kịp thời báo cáo, tham mưu đề xuất kết quả giải quyết theo quy định.

- Thứ hai, Thực hiện nghiêm túc việc " số hóa hồ sơ " và công bố tài liệu bằng hình ảnh tại phiên tòa theo chỉ đạo của VKSNDTC và VKSND tỉnh. Đây là một trong những yêu cầu, nhiệm vụ mới đã nêu trong Chỉ thị. Do đó, cần nhận thức việc số hóa hồ sơ, công bố tài liệu bằng hình ảnh tại phiên tòa là một giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng tranh tụng của Kiểm sát viên; giúp việc tranh luận đảm bảo tính thuyết phục cao hơn, minh bạch hơn; nhất là đối với các vụ án có  bị cáo chối tội, có luật sư tham gia; mặt khác, đáp ứng được yêu cầu ứng dụng CNTT trong công tác chuyên môn nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả chỉ đạo điều hành. Việc số hóa phải được thực hiện từ giai đoạn thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đến hết giai đoạn truy tố. Việc "số hóa hồ sơ "  cần tập trung vào số hóa các tài liệu là những chứng cứ  buộc tội, gỡ tội; tài liệu, chứng cứ gốc, ban đầu ( bản ảnh vật chứng, khám nghiệm hiện trường, tử thi, phương tiện,...), các ài liệu xác định việc đảm bảo đầy đủ quyền lợi cho bị cáo, nhất là bị cáo kêu oan, bị cáo chưa thành niên; ...

Việc "số hóa hồ sơ" cần phải thực hiện chắt chẽ, đúng quy định; đảm bảo tính bảo mật cũng như việc lưu trữ.

Thứ ba, Tăng cường sự chỉ đạo, kiểm tra. hướng dẫn của lãnh đạo đơn vị đối với hoạt động chuẩn bị xét xử của KSV, nhất là việc xây dựng kế hoạch xét hỏi, tranh tụng; đẩy mạnh việc tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm; đảm bảo hiệu quả, tránh hình thức.

Mặt khác, Ban chỉ đạo nâng cao chất lượng tranh tụng của KSV tại phiên tòa của VKSND tỉnh cần đổi mới hoạt động; tăng cường kiểm tra đột xuất các phiên tòa để kịp thời chấn chỉnh và ra thông báo rút kinh nghiệm chung.

Thứ tư, Lãnh đạo các đơn vị, KSV cần tiếp tục học tập nâng cao trình độ chuyên môn, các quy định mới của pháp luật hình sự; đồng thời nâng cao trình độ kỹ thuật tin học; đáp ứng yêu cầu: Kiểm sát viên phải thành thạo kỹ năng sử dụng mạng máy tính, trình chiếu, ứng dụng tin học văn phòng, để trình chiếu có hiệu quả tài liệu đã số hóa;

Thứ năm, đề nghị, lãnh đạo VKSNDTC và tỉnh Hải Dương tiếp tục quan tâm đầu tư kinh phí để ngành KSHD nâng cấp mua sắm các trang thiết bị phục vụ công tác; nhất là các trang thiết bị để phục vụ việc giám sát phiên tòa: lắp đặt thiết bị giám sát phiên tòa  ở phòng của Chánh án, Viện trưởng VKS; việc thực hiện" số hóa hồ sơ vụ án" và công bố tài liệu, hình ảnh tại phiên tòa, đảm bảo việc tranh tụng.