Kiến nghị Chủ tịch UBND huyện Gia Lộc phòng ngừa việc lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không đúng quy định của pháp luật.

Thông qua hoạt động kiểm sát việc giải quyết các vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất xảy ra tại địa bàn huyện Gia Lộc trong năm 2015 và 2016, Viện kiểm sát nhân dân huyện Gia Lộc nhận thấy có một số sai sót của một số UBND cấp xã và cơ quan chuyên môn của UBND huyện Gia Lộc trong quá trình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho công dân dẫn đến Toà án nhân dân huyện Gia Lộc đã xét xử tuyên huỷ 03 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Gia Lộc cấp. Những sai sót này cần được rút kinh nghiệm chung trong toàn huyện để tránh các sai sót tương tự xảy ra, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của nhân dân, pháp chế của nhà nước.
Cụ thể 3 vụ án tranh chấp quyền sử dụng đất đã được xét xử như sau:
Vụ án thứ nhất (bản án số 60/2015/DT-ST ngày 31/8/2015):
Nội dung vụ án: Ông Phan Văn Đoài và vợ bà Đỗ Thị Lịch là chủ sử dụng hợp pháp thửa đất số 367a, tờ bản đồ số 05, diện tích 158m2 tại thôn Đồng Bào, xã Gia Xuyên, huyện Gia Lộc và được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 17/3/2005. Tháng 12/2008, ông Phan Văn Đoài làm thủ tục chuyển nhượng 68m2 trong tổng diện tích 158,5m2 của vợ chồng ông bà cho ông Hồ Văn Chỉnh mà không thông báo cho bà Lịch biết. Khi làm thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất, bộ phận chuyên môn của UBND xã Gia Xuyên đã không yêu cầu ông Đoài và bà Lịch cùng có mặt để ký tên vào hợp đồng chuyển nhượng, không đến đo đạc, trích lục bản đồ thửa đất, không yêu cầu các hộ liền kề ký, mà đưa hồ sơ cho ông Đoài mang về nhà lấy chữ ký. Dẫn tới việc ông Đoài đã tự mạo chữ ký của bà Lịch và các hộ liền kề ký vào hồ sơ. Bộ phận chuyên môn của UBND xã không xác minh lại việc làm của ông Đoài mà lập hồ sơ trình lãnh đạo UBND xã Gia Xuyên ký sau đó chuyển lên văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất, Phòng Tài nguyên môi trường huyện làm thủ tục đề nghị UBND huyện Gia Lộc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AN651146 ngày 21/01/2009 mang tên ông Hồ Văn Chỉnh và bà Phạm Thị Lý diện tích 68m2 tại thửa đất số 367d, tờ bản đồ số 5, thôn Đồng Bào, xã Gia Xuyên, huyện Gia Lộc. Ngày 20/5/2015, bà Lịch có đơn khởi kiện đề nghị Toà án tuyên bố hơp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa ông Đoài và ông Chỉnh vô hiệu và giải quyết hậu quả của việc hợp đồng vô hiệu, xem xét lỗi của các bên; Đề nghị huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Gia Lộc cấp mang tên ông Chỉnh bà Lý. Xét thấy, đây là tài sản chung giữa ông Đoài và bà Lịch nên việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất phải được thông báo cho bà Lịch và  có chữ ký của bà Lịch. Nhưng ông Đoài không thông báo cho bà Lịch và đã tự mình mạo chữ ký của bà Lịch để chuyển quyền sử dụng đất là trái với Điều 122, 127, 691 BL DS, hợp đồng vi phạm về chủ thể nên vô hiệu toàn bộ. Do vậy, tại bản án số 06 ngày 31/8/2015, Toà án nhân dân huyện Gia Lộc đã tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất lập ngày 17/12/2008 vô hiệu, huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AN651146 ngày 21/1/2009 của UBND huyện Gia Lộc đã cấp mang tên ông Hồ Văn Chỉnh và bà Phạm Thị Lý diện tích 68m2 tại thửa đất số 367d, tờ bản đồ số 5, thôn Đồng Bào, xã Gia Xuyên, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Ông Phan Văn Đoài phải bồi thường cho vợ chồng ông Chỉnh 160.200.000đồng; UBND xã Gia Xuyên phải bồi thường cho vợ chồng ông Chỉnh số tiền 17.800.000đồng. Vợ chồng ông Chỉnh phải trả lại 68m2 đất cho vợ chồng bà Lịch.
Vụ án thứ 2 (bản án số 08/2015/DT-ST ngày 30/9/2015):
Nội dung vụ án: Cụ Phạm Văn Bất kết hôn với cụ Phạm Thị Họp sinh được ông Phạm Văn Quế, ông Phạm Văn Khánh và bà Phạm Thị Bé- sinh năm 1955. Trước khi lấy cụ Bất, cụ Họp có con riêng là ông Nguyễn Hữu Thành- sinh năm 1942.  Khi còn sống cụ Phạm Văn Bất và cụ Phạm Thị Họp có xây dựng và cải tạo được thửa đất có tổng diện tích 451m2 tại thôn Điền Nhi, xã Toàn Thắng, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương. Cụ Phạm Văn Bất mất ngày 13/11/1972, cụ Phạm Thị Họp mất ngày 24/11/2012 đều không để lại di chúc và nghĩa vụ về tài sản. Năm 1993, Ông Phạm Văn Quế đã tự ý kê khai và làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên thành hai thửa đều thuộc tờ bản đồ số 1, cụ thể: thửa số 117 mang tên ông Phạm Văn Khánh, diện tích sử dụng 225m2 và thửa 118, diện tích sử dụng 266m2 mang tên ông Phạm Văn Quế. Hồ sơ thể hiện việc tách đất có đơn xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Phạm Văn Khánh nhưng không có chữ ký của ông Khánh, không có chữ ký của cụ Họp, không có biên bản họp gia đình (cụ Họp và các con) để thống nhất tách đất cho ông Quế và ông Khánh, không có biên bản đo hiện trạng, trích lục bản đồ vẫn được UBND xã và huyện ký các thủ tục để UBND tỉnh Hải Hưng cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày 14/12/1993; được UBND huyện Gia Lộc đóng dấu trang 3 ngày 27/9/2001. Ông Khánh và ông Quế quản lý, sử dụng 2 mảnh đất trên đến năm 2013 thì phát sinh mâu thuẫn. Ngày 08/4/2014, ông Khánh đã nộp đơn khởi kiện lên Toà án nhân dân huyện Gia Lộc yêu cầu Toà án giải quyết. Xét thấy việc lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nêu trên trái với quy định của pháp luật. Do vậy, tại bản án số 08 ngày 30/9/2015, Toà án nhân dân huyện Gia Lộc tuyên huỷ 02 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên ông Phạm Văn Quế, ông Phạm Văn Khánh cấp ngày 14/12/1993 và được đóng dấu trang 3 ngày 27/9/2001.
Vụ án thứ 3 (bản án số 01/2016/DT-ST ngày 28/01/2016):
Nội dung vụ án: Cụ Trần Văn Thự và cụ Trương Thị Ve sinh được 04 người con gồm: bà Trần Thị Hát - sinh năm 1955, bà Trần Thị Mát - sinh năm 1957, bà Trần Thị Khoát- sinh năm 1959, bà Trần Thị Xá- sinh năm 1967. Hai cụ là chủ sở hữu hợp pháp diện tích 288m2 ở thôn Lai Cầu, xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương và đã được UBND huyện cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1994, trên đất có 01 ngôi nhà 3 gian cấp 4. Cụ Trần Văn Thự chết năm 2000 không để lại di chúc. Năm 2005, cụ Ve đã chuyển nhượng cho vợ chồng anh Phạm Văn Truân (con của bà Trần Thị Hát) mà không được sự nhất trí của các con. Năm 2011, cụ Trương Thị Ve chết. Năm 2012, vợ chồng anh Phạm Văn Truân từ miền nam ra và đến ở nhà của hai cụ. Ngày 28/10/2014 bà Khoát khởi kiện lên TAND huyện Gia Lộc đề nghị huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AC 350446 mang tên anh Phạm Văn Truân và vợ là Phan Thị Hiền được UBND huyện Gia Lộc lý ngày 18/11/2005.
Xem xét hồ sơ chuyển quyền sử dụng đất nêu trên, thì thấy cụ Thự chết không để lại di chúc, nên một nửa tài sản chung của hai cụ là di sản đồng thừa kế của cụ Ve và 4 người con. Năm 2005 cụ Ve chuyển nhượng toàn bộ tài sản của 2 cụ cho vợ chồng anh Truân, nhưng không họp gia đình để thống nhất với các con của cụ về việc định đoạt khối tài sản này. Trong hợp đồng chuyển nhượng cũng không có chữ ký của các đồng thừa kế, nên hợp đồng này là hợp đồng vô hiệu nhưng UBND xã vẫn xác nhận vào hợp đồng chuyển nhượng và lập hồ sơ gửi lên Phòng tài nguyên môi trường huyện, Phòng tài nguyên môi trường huyện không thẩm định kỹ hồ sơ đã trình Chủ tịch UBND huyện ký giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho vợ chồng anh Truân là trái pháp luật, vi phạm Điều 122, 127, 691 Bộ luật dân sự.
Tại bản án số 01/2016/ST-DS ngày 28/01/2016, TAND huyện Gia Lộc đã tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất ngày 26/10/2005 giữa cụ Trương Thị Ve và anh Phạm Văn Truân, chị Phan Thị Hiền đối với diện tích đất 288m2 ở thôn Lai Cầu, xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc là hợp đồng vô hiệu và huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AC 350446 mang tên anh Phạm Văn Truân và chị Phan Thị Hiền được UBND huyện Gia Lộc cấp ngày 18/11/2005.
Nguyên nhân của việc Toà án nhân dân huyện Gia Lộc xét xử tuyên 3 hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất là hợp đồng vô hiệu, tuyên huỷ 3 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện Gia Lộc xác nhận, ký nêu trên là do các cán bộ chuyên môn của UBND xã Gia Xuyên, Toàn Thắng, Hoàng Diệu và Phòng tài nguyên môi trường huyện không thực hiện theo đúng quy định của pháp luật, còn biểu hiện sự nể nang, làm sai nguyên tắc.
Hậu quả dẫn đến việc tranh chấp trong nội bộ một số gia đình, trong nhân dân, gây thiệt hại đến quyền lợi của người dân, thiệt hại cho nhà nước (UBND xã Gia Xuyên phải bồi thường cho vợ chồng ông Chỉnh số tiền 17.800.000đồng), làm giảm sút lòng tin của một bộ phận nhân dân đối với các cơ quan hành chính của nhà nước.
Để đảm bảo việc áp dụng pháp luật, chấp hành pháp luật được nghiêm chỉnh và thống nhất, phòng ngừa các sai phạm tương tự như UBND ba xã và Phòng tài nguyên môi trường như đã nêu, Viện kiểm sát nhân dân huyện Gia Lộc  đã kiến nghị ông Chủ tịch UBND huyện Gia Lộc  một số nội dung sau: Tăng cường công tác chỉ đạo, tập huấn, kiểm tra, hướng dẫn, rút kinh nghiệm đến cán bộ chuyên môn của UBND huyện, UBND cấp xã trong việc thực hiện trình tự, thủ tục, nguyên tắc trong việc xác nhận các hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất, lập hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Yêu cầu cán bộ chuyên môn của UBND huyện, UBND cấp xã thực hiện đúng trình tự, thủ tục, nguyên tắc trong việc xác nhận các hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất, xây dựng hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo đúng quy định của pháp luật./.