Một số điểm mới về kê khai tài sản, thu nhập

Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 (viết tắt là Luật PCTN 2018), có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2019, theo đó việc thực hiện kê khai tài sản, thu nhập đối với người có nghĩa vụ phải kê khai tài sản, thu nhập có một số nội dung mới cơ bản như sau:

Thứ nhất, mở rộng đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập

Theo quy định tại Điều 34 Luật PCTN 2018, thì các đối tượng phải kê khai tài sản, thu nhập không chỉ áp dụng đối với 3 nhóm đối tượng là: (1) Cán bộ từ Phó trưởng phòng của Ủy ban nhân cấp huyện trở lên và tương đương; (2) Một số cán bộ, công chức cấp xã; người quản lý ngân sách, tài sản Nhà nước…; (3) Người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân như quy định tại Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2005 (được SĐ,BS năm 2007 và 2012) (gọi tắt là Luật PCTN 2005), mà được mở rộng hơn, gồm 4 nhóm đối tượng như sau: (1) Cán bộ, công chức; (2) Sĩ quan Công an nhân dân; sĩ quan Quân đội nhân dân, quân nhân chuyên nghiệp; (3) Người giữ chức vụ từ Phó trưởng phòng và tương đương trở lên công tác tại các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước, người được cử làm đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp; (4) Người ứng cử đại biểu Quốc hội, ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân.

Thứ hai, bổ sung một số loại tài sản, thu nhập phải kê khai

Theo quy định tại Điều 35 Luật PCTN 2018, thì ngoài các loại tài sản phải kê khai như quy định trước đây, như: Nhà, quyền sử dụng đất; Kim khí quý, đá quý, tiền, giấy tờ có giá và các loại tài sản khác mã mỗi loại có giá trị từ 50 triệu đồng trở lên; tài sản, tài khoản ở nước ngoài. Luật mới bổ sung một số loại tài sản thuộc đối tượng phải kê khai, như: công trình xây dựng và tài sản khác gắn liền với đất, nhà ở, công trình xây dựng. Đồng thời, còn phải kê khai cả tổng thu nhập giữa 02 lần kê khai.

Thứ ba, về phương thức kê khai về thời điểm kê khai

Theo quy định tại Điều 36 Luật PCTN 2018 thì có 04 phương thức và thời điểm kê khai, là:

Kê khai lần đầu: áp dụng đối với 3 nhóm đối tượng hiện đang giữ vị trí công tác: (1) Cán bộ, công chức; (2) Sĩ quan Công an nhân dân; sĩ quan Quân đội nhân dân, quân nhân chuyên nghiệp; (3) Người giữ chức vụ từ Phó trưởng phòng và tương đương trở lên công tác tại các đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước, người được cử làm đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Việc kê khai phải hoàn thành trước ngày 31 tháng 12 năm 2019. Người lần đầu giữ các vị trí công tác thuộc 3 nhóm đối tượng trên phải kê khai hoàn thành chậm nhất 10 ngày, kể từ ngày được tiếp nhận, tuyển dụng, bố trí vào vị trí công tác.

Kê khai bổ sung: được thực hiện khi người có nghĩa vụ kê khai có biến động về tài sản, thu nhập trong năm có giá trị từ 300 triệu đồng trở lên. Việc kê khai hoàn thành trước ngày 31 tháng 12 năm có biến động tài sản.

Kê khai hàng năm: chỉ áp dụng đối với 02 nhóm đối tượng: (1) Người giữ chức vụ từ Giám đốc Sở và tương đương trở lên; (2) Người làm công tác cán bộ, quản lý tài sản công... Việc kê khai hoàn thành trước ngày 31 tháng 12.

Kê khai phục vụ công tác cán bộ: các đối tượng có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập khi được dự kiến bầu, phê chuẩn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại… việc kê khai phải hoàn thành chậm nhất là 10 ngày trước ngày dự kiến bầu, phê chuẩn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại; người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân, thời điểm kê khai được thực hiện theo quy định của pháp luật về bầu cử.

Thứ tư, quy định cụ thể về việc xử lý hành vi vi phạm của người kê khai tài sản, thu nhập

Theo Luật PCTN 2005 chỉ quy định xử lý đối với việc kê khai tài sản không trung thực, theo khoản 3 Điều 51 Luật PCTN 2018 quy định xử lý cả về hành vi kê khai tài sản, thu nhập không trung thực và việc giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực. Theo đó, người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập không trung thực, giải trình nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm không trung thực có thể bị xử lý kỷ luật bằng một trong các hình thức: Cảnh cáo, hạ bậc lương, giáng chức, cách chức, buộc thôi việc hoặc bãi nhiệm. Trường hợp đã được quy hoạch vào các chức danh lãnh đạo, quản lý thì còn bị đưa ra khỏi danh sách quy hoạch; trường hợp xin thôi làm nhiệm vụ, từ chức, miễn nhiệm thì có thể xem xét không kỷ luật. Trường hợp người được dự kiến bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử giữ chức vụ mà kê khai không trung thực thì không được bổ nhiệm, phê chuẩn hoặc cử vào chức vụ dự kiến. Trường hợp người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân mà kê khai không trung thực thì bị xóa tên khỏi danh sách những người ứng cử./.