Cần có hướng dẫn: Khi nào áp dụng tình tiết giảm nhẹ “phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”

Ngày 13/7/2013 Vũ Văn H phạm tội: Đánh bạc. (Số tiền đánh bạc 3.000.000 đồng). Ngày 30/9/2013, Tòa án nhân dân huyện G xử phạt H 07 tháng tù cho hưởng án treo, thời gian thử thách 14 tháng về tội: Đánh bạc. H đã chấp hành xong bản án. Ngày 20/01/2021 H tiếp tục phạm tội: Đánh bạc (Số tiền đánh bạc 15.000.000 đồng). Vấn đề đặt ra khi xét xử thì có áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” đối với H ?

Có hai quan điểm khác nhau:

Quan điểm thứ nhất: Khi xét xử đối với H thì không áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”. Lý do tại Công văn số 01/2017/GĐ-TANDTC đã hướng dẫn: “Phạm tội lần đầu là từ trước đến nay chưa phạm tội lần nào. Nếu trước đó đã phạm tội và bị kết án, nhưng đã được xóa án tích hoặc chưa bị kết án, nhưng đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa bị kết án, chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự nay bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong cùng lần phạm tội sau, thì không được coi là phạm tội lần đầu.

Phạm tội thuộc trường hợp ít nghiêm trọng là phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Phạm tội gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù ...”

Đối với trường hợp của Vũ Văn H nêu trên, H đã phạm tội, đã bị xét xử, nên H không đủ điều kiện “từ trước đến nay chưa phạm tội lần nào” do vậy không áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” đối với H.

Quan điểm thứ hai: Khi xét xử đối với H thì được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng”. Lý do tại khoản 2 Điều 2 Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24/4/2018 của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao quy định: “Được coi là phạm tội lần đầu và có thể xem xét nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. ...

       d) Trước đó đã bị kết án nhưng thuộc trường hợp được coi là không có án tích ...”.

Đối với trường hợp của Vũ Văn H nêu trên, H đã bị kết án, tuy nhiên số tiền đánh bạc của H năm 2013 là 3.000.000 đồng nên đến nay H được coi là không có án tích, do vậy được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự “Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng” đối với H.

Đây là vướng mắc thực tế trong công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát sát xét xử các vụ án hình sự, đề nghị các cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn để việc hiểu, áp dụng pháp luật được thống nhất./.