Những thay đổi về lỵ sở Hải Dương theo các mốc thời gia

* Thành phố Hải Dương được khởi lập từ năm 1804 dưới tên gọi Thành Đông. Trước năm 1804, Lỵ sở Hải Dương được đặt tại Lạc Thiên (Chí Linh), lúc ấy gọi là thành Vạn hay doanh Vạn. Sau đó rời về Mao Điền (Cẩm Giàng).
Năm 1804 (năm Gia Long thứ ba), để củng cố bộ máy cai trị, nhà Nguyễn đã phân chia lại địa giới hành chính của cả nước, do vậy Lỵ sở Hải Dương đã được rời từ Mao Điền về vùng ngã ba sông Thái Bình và sông Sặt, thuộc địa phận ba xã Hàn Giang, Hàn Thượng và Bình Lao. Tỉnh lỵ mới cách Kinh đô Huế 1.097 dặm. Tổng đốc Trần Công Hiến là người khởi công xây dựng thành, gọi là Thành Đông, với mục tiêu vừa là trấn thành, vừa án ngữ phía đông Kinh thành Thăng Long. Trong thành không có dân, chỉ có quan lại và quân lính.
* Năm 1831 Vua Minh Mạng phân định lại các khu vực hành chính trong cả nước, trấn Hải Dương đổi thành tỉnh Hải Dương.
Năm 1866 (năm Tự Đức thứ 19), Đông Kiều phố được hình thành (Phường Trần Phú và một phần phường Trần Hưng Đạo ngày nay), nhiều phố nghề ra đời như Hàng Giày (Sơn Hòa ngày nay), Hàng Đồng (Đồng Xuân), Hàng Bạc (Xuân Đài), Hàng Lọng (Tuy An).
Năm 1889, Thành Đông bị thực dân Pháp phá bỏ để lấy mặt bằng xây dựng Nhà máy Rượu và vài tòa dinh thự của người Pháp.
* Năm 1923, Toàn quyền Đông Dương quyết định thành lập thành phố Hải Dương. Không gian thành phố được chia thành hai khu vực: khu hành chính - nằm ven sông Sặt và khu kinh tế - từ Nhà máy Rượu đến Nhà ga xe lửa. Các công sở và dinh thự của quan chức người Pháp được tập trung ven sông Sặt. Một số tòa dinh thự mang kiến trúc Pháp hiện nay vẫn còn được sử dụng như dinh Công sứ (nhà làm việc và nhà khách Tỉnh ủy); Sở Lục bộ (Sở Giao thông); nhà Séc-tây (Sở Thể dục- Thể thao cũ), Kho bạc (Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh), dinh Phó sứ (Sở Văn hóa - Thể thao & du lịch)... Với vị trí thuận lợi về giao thông và phát triển kinh tế, văn hóa; thành phố Hải Dương đã trở thành một trong 4 thành phố quan trọng nhất của Bắc Kỳ (cùng TP Hà Nội, Hải Phòng và Nam Định).
* Năm 1946 Thành phố Hải Dương được Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà đổi thành thị xã Hải Dương. Tháng 3 năm 1947, nhà cầm quyền Pháp chia thành phố Hải Dương thành 2 quận, rồi sau đó một thời gian lại chuyển thành thị xã.
Ngày 30-10-1954, thị xã Hải Dương được giải phóng hoàn toàn. Sau khi giải phóng, thị xã được chia làm 3 khu phố: Bắc Sơn, Bạch Đằng và Chi Lăng; mỗi khu phố có một số đường phố và xóm nhỏ.
Năm 1959, thị xã được tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng và quy hoạch đô thị với quy mô dân số từ 40.000 đến 50.000 người.
Năm 1960 thị xã có 6 khu phố. Năm 1966 thành lập xã Bình Hàn trên cở sở các thôn Phượng Cáo, Cô Đông, Hàn Giang, Bình Lao, Bình Minh. Từ 1968 tới năm 1996 là tỉnh lị tỉnh Hải Hưng. Năm 1969, thị xã Hải Dương được mở rộng, sáp nhập thêm các xã Ngọc Châu (Nam Sách), Cẩm Thượng, Thanh Bình, Tứ Minh, Việt Hòa (Cẩm Giàng), Hải Tân (Gia Lộc). Năm 1974 thành lập xã Hải Tân trên cơ sở các thôn Phúc Duyên, Bảo Tháp và Bá Liễu. Năm 1981, thành lập các phường trên cơ sở các tiểu khu tồn tại trước đó, gồm các phường Trần Phú, Quang Trung, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Phạm Ngũ Lão. Từ ngày 6 tháng 11 năm 1996, trở lại là tỉnh lị tỉnh Hải Dương.
Năm 1996, Chính phủ ban hành Nghị định 64/CP thành lập các phường Thanh Bình, Cẩm Thượng, Hải Tân, Ngọc Châu, Bình Hàn và tách một số khu dân cư của phường Trần Phú để thành lập phường Lê Thanh Nghị.
* Ngày 6 tháng 8 năm 1997, Chính phủ ban hành Nghị định 88/CP thành lập thành phố Hải Dương và là đô thị loại III với 11 phường, 2 xã. Năm 2005 đơn vị hành chính của thành phố Hải Dương gồm 11 phường, 2 xã với 9 thôn và 167 khu dân cư.
Năm 2008, thành phố sáp nhập thêm các xã Nam Đồng, An Châu, Ái Quốc, Thượng Đạt (Nam Sách), 38 ha của thị trấn Lai Cách (Cẩm Giàng), các xã Tân Hưng, Thạch Khôi (Gia Lộc) và một phần thôn Ngọc Lặc, xã Ngọc Sơn (Tứ Kỳ). Như vậy, sau khi được điều chỉnh địa giới hành chính thành phố có 19 phường, xã (13 phường, 6 xã).
* Ngày 15 tháng 5 năm 2009, thành phố có quyết định trở thành đô thị loại 2 trực thuộc tỉnh (Quyết định số 616/QĐ - TTg ngày 15/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ).
Năm 2014, UBND tỉnh Hải Dương đã ban hành Kế hoạch nâng cấp thành phố Hải Dương lên đô thị loại I trước năm 2020.
Hiện nay thành phố Hải Dương có 17 phường: Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Trãi, Trần Phú, Quang Trung, Trần Hưng Đạo, Bình Hàn, Ngọc Châu, Hải Tân, Thanh Bình, Lê Thanh Nghị, Cẩm Thượng, Việt Hoà, Tứ Minh, Tân Bình, Ái Quốc, Thạch Khôi, Nhị Châu và 4 xã An Châu, Nam Đồng, Thượng Đạt, Tân Hưng. Ủy ban nhân dân tỉnh Hải Dương đặt mục tiêu đưa Thành phố Hải Dương trở thành đô thị loại I trước năm 2020.