Vướng mắc trong việc thụ lý vụ án HNGĐ khi Bán án, quyết định có hiệu lực pháp luật bị xét xử hủy án sơ thẩm

Ngày 08/3/2019 TAND huyện TK thụ lý vụ án hôn nhân gia đình giữa: Nguyên đơn chị Phạm Thị LT; bị đơn anh Phạm Xuân T,  về việc ly hôn, tranh chấp nuôi con chung. Đến ngày 18/3/2019 Tòa án nhân dân huyện TK ra Quyết định công nhận thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận của các đương sự số 47/2019/QĐST-HNGĐ.

Tuy nhiên sau đó TAND huyện TK phát hiện chị LT đã đi xuất khẩu lao động sang Nhật trước khi thụ lý vụ án. Người làm đơn xin ly hôn với anh T không phải là chị LT mà do anh T nhờ người giả làm chị LT làm đơn.

Ngày 28/6/2019 Tòa án cấp cao đã ra Quyết định kháng nghị tái thẩm số 18, đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao hủy toàn bộ Quyết định công nhận thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận của các đương sự số 47/2019/QĐST-HNGĐ ngày 18/3/2019 của TAND huyện TK

Ngày 30/11/2019 TAND cấp cao có quyết định tái thẩm số 54/2019/HNGĐ-TT, quyết định hủy toàn bộ Quyết định công nhận thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận của các đương sự số 47/2019/QĐST-HNGĐ ngày 18/3/2019 và giao hộ sơ vụ án cho TAND huyện TK xét xử sơ thẩm lại.

Ngày 23/12/2019 TAND huyện TK tiến hành thụ lý vụ án để giải quyết theo thủ tục chung.

Qua kiểm sát thông báo thụ lý vụ án nêu trên, hiện nay có 02 quan điểm về việc thụ lý vụ án:

- Quan điểm thứ nhất: Cho rằng việc TAND huyện TK thụ lý lại vụ án là không đúng, vì: Trong trường hợp này ngay ban đầu TAND huyện TK đã có đủ căn cứ xác định được người khởi kiện ( tên trong đơn) là không có thật, đơn xin ly hôn này là đơn giả, nếu như có người đứng ra nhận là người viết đơn thì người này cũng không có quyền khởi kiện xin ly hôn, theo quy định tại điều 186, 187 BLTTDS. Do vậy căn cứ điểm a khoản 1 điều 192 BTTDS Tòa án phải trả lại đơn khởi kiện.

Đồng thời theo quy định tại khoản 7 điều 18 Nghị quyết 326 của Quốc hội quy định về mức thu, miễn, giảm, thu, nộp, quản lý và sử dụng án phí và lệ phí Tòa án, thì:

" 7. Trường hợp bản án, quyết định sơ thẩm, phúc thẩm có hiệu lực pháp luật bị Tòa án xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm hủy bản án sơ thẩm, phúc thẩm mà tiền tạm ứng án phí, án phí đã được trả lại cho người khởi kiện, người kháng cáo thì khi Tòa án sơ thẩm hoặc phúc thẩm thụ lý lại vụ án phải yêu cầu người khởi kiện, người kháng cáo nộp lại tiền tạm ứng án phí".

Trong trường hợp này Quyết định công nhận thuận tình ly hôn và sự thỏa thuận của các đương sự số 47/2019/QĐST-HNGĐ  đã hoàn trả 150.000 đ tiền tạm ứng án phí cho chị LT. Như vậy nếu TAND huyện TK thụ lý lại vụ án, thì phải đảm bảo việc đương sự nộp tiền tạm ứng án phí đầy đủ là 300.000đ ( án phí không có giá ngạch). Ngoài ra tại khoản 4 điều 18 Nghị quyết 326 của Quốc hội, có quy định trường hợp án bị hủy do xác định sai tư cách tố tụng của đương sự, thì khi thụ lý lại phải ra quyết định trả lại tiền tạm ứng án phí, án phí và xác định lại đương sự phải nộp.

Do vậy theo tôi trong trường hợp này quyết định CNTTLH bị hủy do xác định sai tư cách tố tụng của đương sự ( Nguyên đơn không phải là người có quyền khởi kiện), nên trước khi thụ lý lại Tòa án huyện TK phải ra quyết định trả lại tiền tạm ứng án phí, án phí, sau đó xác định lại đương sự, nếu xác định không có đương sự thì trả lại đơn khởi kiện là phù hợp.

- Quan điểm thứ 2: Cho rằng việc TAND huyện TK thụ lý lại vụ án là đúng, mặc dù xác định rõ được người khởi kiện ( tên trong đơn) là không có thật, đơn xin ly hôn này là đơn giả, nếu như có người đứng ra nhận là người viết đơn thì người này cũng không có quyền khởi kiện xin ly hôn. Tuy nhiên trong vụ án này còn liên quan đến việc xử lý tiền án phí ( 150.000đ), mà việc trả lại đơn khởi kiện lại không có quy định về việc trả lại tiền án phí, đồng thời số tiền 150.000đ đã nộp vào ngân sách nhà nước. Nên phải thụ lý vụ án để xử lý số tiền án phí 150.000 đồng, như vậy mới xử ly được toàn bộ vụ án.

Đây là vấn đề mới phát sinh trong quá trình giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, mà chưa có văn bản pháp luật nào hướng dẫn. Đề nghị cấp có thẩm quyền hướng dẫn việc xử lý tình huống nêu trên./.