Bàn về việc xóa án tích theo quy định tại Điều 70 của Bộ luật hình sự.

Tại khoản 2 Điều 70 của Bộ luật hình sự quy định.

“2. Người bị kết án đương nhiên được xóa án tích, nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, người đó đã chấp hành xong hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án và không thực hiện hành vi phạm tội mới ttrong các thời hạn sau đây...”

Với quy định của điều luật được hiểu là người bị kết án phải chấp hành xong tất cả phần quyết định của bản án mà Tòa án đã tuyên án. Tuy nhiên, trong thực tế cho thấy, với quy định như trên của Điều 70 BLHS còn có nhiều quan điểm khác nhau trong việc áp dụng pháp luật.

 Ví dụ sau là một minh chứng: Nguyễn Văn A phạm tội Trộm cắp tài sản, ngày 01/01/2014 Tòa án nhân dân huyện Q xử phạt 08 tháng tù, bồi thường cho người bị hại là ông Nguyễn Văn B số tiền 2.000.000 đồng và tiền án phí hình sự 200.000 đồng và án phí dân sự 300.000 đồng. Ngày 01/9/2014 Nguyễn Văn A chấp hành xong hình phạt tù (ra trại); ngày 10/10/2014 Nguyễn Văn A thi hành xong tiền án phí hình sự và án phí dân sự; Nguyễn Văn A chưa thi hành tiền bồi thường (Lý do người được thi hành án là ông Nguyễn Văn B không làm đơn yêu cầu thi hành án). Tiếp đó, ngày 15/5/2021 Nguyễn Văn A phạm tội Trộm cắp tài sản bị Tòa án nhân dân huyện Q xác định là tái phạm và xử phạt 12 tháng tù giam.

Với ví dụ trên thì có hai quan điểm như sau:

Quan điểm thứ nhất: Tòa án nhân dân huyện Q căn cứ vào Điều 70, Điều 53 xác định Nguyễn Văn A là thuộc trường hợp Tái phạm, bởi vì  Nguyễn Văn A chưa chấp hành xong phần bồi thường theo quyết định của bản án đã tuyên nên Tòa án nhân dân huyện Q xác định Nguyễn Văn A thuộc trường hợp Tái phạm.

Quan điểm thứ hai: Tòa án nhân dân huyện Q xác định Nguyễn Văn A là không thuộc trường hợp tái phạm. Bởi vì, ông Nguyễn Văn B không làm đơn yêu cầu thi hành án trong thời hạn 05 năm (Theo quy định tại Điều 30 Luật thi hành án dân sự) nên Nguyễn Văn A không phải thi hành khoản bồi thường cho ông B nữa, Vì vậy, Nguyễn Văn A được hưởng thời hiệu thi hành của bản án được quy định tại khoản 3 Điều 70 BLHS.

Theo quan điểm của chúng tôi, thống nhất với quan điểm thứ hai, vì các lý do sau: Mặc dù, Bộ luật Hình sự không quy định trường hợp loại trừ việc người bị kết án chưa chấp xong hành hình phạt bổ sung và các quyết định khác của bản án với bất kỳ lý do gì và duy nhất có Công văn số 64/TANDTC - PC ngày 03/4/2019 của TANDTC về việc thông báo kết quả giải đáp trực tuyến một số vướng mắc về hình sự, dân sự và tố tụng hành chính, hướng dẫn Điều 70 của BLHS về điều kiện đương nhiên được xóa án tích thì người phạm tội chưa bồi thường thì không được đương nhiên xóa án tích. Tuy nhiên, Luật thi hành án dân sự lại quy định thời hiệu 05 năm, kể từ ngày bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, người được thi hành án có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền ra quyết định thi hành án. Thiết nghĩ với thời hạn trên người được thi hành án không làm đơn yêu cầu THA vì lý do nào đó thì cơ quan Thi hành án dân sự không ra quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu, người phạm tội (Người phải thi hành án dân sự) sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của họ. Mặt khác, Công văn số 64/TANDTC - PC  ngày 03/4/2019 của TANDTC là văn bản đơn ngành giải đáp nghiệp vụ của ngành Tòa án, không phải là văn bản quy phạm pháp luật theo quy định của Luật ban hành văn bản. Nếu căn cứ Công văn số 64/TANDTC - PC ngày 03/4/2019 của TANDTC để giải quyết thì sẽ dẫn đến các quan điểm, nhận thức khác nhau giữa cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng và người tham gia tố tụng.

Đề xuất: Liên ngành trung ương cần có sự thống nhất hướng dẫn theo hướng người được thi hành án không làm đơn yêu cầu thi hành án trong thời hạn 05 năm theo quy định của Luật thi hành án dân sự thì người phải thi hành án không phải thi hành khoản bồi thường đó nữa, đồng thời họ đương nhiên được xóa án tích theo quy định tại Điều 70 BLHS. Điều đó phù hợp với quy định Luật thi hành án dân sự và tính nhân đạo của nhà nước ta đối với người phạm tội.

Trên đây là một số nội dung bàn về việc xóa án tích theo quy định tại Điều 70 BLHS cùng trao đổi với các đồng chí.