Cần phải sửa đổi, bổ sung qui định về miễn TNHS, tình tiết giảm nhẹ và án treo trong BLHS (sửa đổi)

Thực hiện văn bản số 343/VKS-P1 ngày 31/7/2015 của VKSND tỉnh về việc tham gia ý kiến vào dự thảo BLHS sửa đổi, ngoài việc tham gia vào Báo cáo chung của Phòng 3, tôi xin tham gia thêm và mong muốn đồng nghiệp cùng bàn luận nội dung sau:                    
1. Về Điều 29 miễn TNHS
Cần bổ sung nội dung miễn TNHS đối với trường hợp sau khi khởi tố điều tra, truy tố, xét xử xác định hành vi của bị can có dấu hiệu tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể” và sửa đổi khoản 1 như sau:
“1. Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự trong những trường hợp sau đây:
a) Sau khi khởi tố điều tra, truy tố, xét xử xác định hành vi của bị can có dấu hiệu tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể;
b) Khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa;
c) Khi có quyết định đại xá.
( Lý do: Mục đích điều tra là tìm ra sự thật, theo lôgic thì sự thật có thể là bất cứ là gì, bị can phạm tội, bị can phạm tội nặng hơn, hay nhẹ hơn, hành vi nguy hiểm không đáng kể cho xã hội và cả việc xác định bị can vô tội. Hầu hết các trường hợp đó pháp luật đều qui định việc xử lý thích hợp, chỉ riêng trường hợp hành vi nguy hiểm không đáng kể cho xã hội là chưa có. Nếu trong thực tế có những trường hợp như vậy, thì rất có thể bị cáo vẫn bị xét xử, tuy được hưởng mức hình phạt nhẹ. Dù vậy, như thế là quá nặng so với quy định tại khoản 2 Điều 8 BLHS. Điều 8 BLHS qui định: 2. Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác. Theo đúng qui định trên thì phải xác định hành vi của bị can không phải tội phạm, nhưng lại không phù hợp với các qui định khác trong trường hợp sau khi đã khởi tố bị can. Vì vậy, hợp lý nhất là cần qui định miễn TNHS cho bị can.)
2. Về điều 51 BLHS quy định về các tình tiết giảm nhẹ TNHS
Ở khoản 2 Điều 51 cần thay nội: “ 2. Khi quyết định hình phạt, Toà án có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ trong bản án.” Bằng nội dung: 2. Khi quyết định hình phạt, Toà án có thể coi các tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nếu các tình tiết đó liên quan trực tiếp tới bị cáo, ảnh hưởng tiêu cực tới bị cáo khi phạm tội hoặc ảnh hưởng tích cực tới bị cáo trong việc chấp hành hình phạt.
Lý do sửa là để tránh sự tùy tiện của Tòa án trong việc áp dụng tình tiết giảm nhẹ khi quyết định hình phạt và việc ghi rõ vào bản án là đương nhiên không cần quy định. Mặt khác, cũng cần phải có điều kiện nhất định khi xác định tình tiết giảm nhẹ tại khoản này.
3. Về Điều 66 án treo
Khoản 1 Điều 66 BLHS cần sửa cho cụ thể như sau: “1. Khi xử phạt tù không quá 3 năm, đối với bị cáo có nhân thân tốt, có nhiều tình tiết giảm nhẹ quy định tại khoản 1, 2 điều 51 Bộ luật này, có nơi cư trú rõ ràng, xét thấy không cần phải bắt chấp hành hình phạt tù, thì Tòa án cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách từ 01 năm đến 05 năm và một số nghĩa vụ phải thực hiện trong thời gian thử thách quy định tại khoản 3 Điều này.”
Lý do, điều luật qui định cần phải cụ thể nêu không quá dài, để khi ban hành có thể thực hiện được ngay, tránh phải chơ văn bản hướng dẫn.
Trên đây là một số ý kiến tham gia vào BLHS sửa đổi của tôi, vậy xin báo cáo lãnh đạo VKSND tỉnh và Phòng 1 nghiên cứu tổng hợp. Đề nghị đồng nghiệp cùng bàn luận về các nội dung trên./.