Kinh nghiệm rút ra sau khi kiểm sát giải quyết vụ án ly hôn có bị đơn giấu địa chỉ

Chị Hồ Thị Giang và anh Hồ Xuân Hiến kết hôn trên cơ sở tự nguyện và có đăng ký kết hôn tại UBND xã Gia Xuyên, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương ngày 27/8/2013. Theo chị Hồ Thị Giang trình bày: sau khi kết hôn, vợ chồng chung sống hạnh phúc được một thời gian ngắn thì phát sinh mâu thuẫn. Nguyên nhân là do vợ chồng bất đồng quan điểm sống nên thường xuyên cãi chửi nhau. Tháng 02/2015, do vợ chồng sống không hạnh phúc nên chị đã bỏ về nhà bố mẹ đẻ ở. Từ đó đến nay vợ chồng chị sống ly thân, không ai quan tâm đến ai. Nay, chị xác định tình cảm vợ chồng không còn, hôn nhân không có hạnh phúc nên đề nghị Tòa án giải quyết cho chị được ly hôn anh Hiến.
Về con chung, tài sản chung, nợ chung: không yêu cầu giải quyết.
Bản án sơ thẩm số 03/2016/HNGĐ-ST ngày 02/02/2016 của TAND huyện Gia Lộc đã quyết định chấp nhận yêu cầu khởi kiện của chị Hồ Thị Giang, xử cho chị Hồ Thị Giang ly hôn anh Hồ Xuân Hiến.
Sau khi nghiên cứu hồ sơ vụ án để tham gia phiên tòa sơ thẩm, VKSND huyện Gia Lộc nhận thấy: Trong hồ sơ vụ án chỉ có lời khai của chị Hồ Thị Giang và lời khai của ông Hồ Thăng Long là bố đẻ của anh Hồ Xuân Hiến. Ông Hồ Thăng Long trình bày: Từ khi chị Giang về nhà bố mẹ đẻ ở, anh Hiến cũng đi làm ăn, khi đi, khi về gia đình ông còn anh Hiến làm ăn ở đâu, địa chỉ như thế nào thì gia đình ông cũng không biết... Sau phiên tòa sơ thẩm, VKSND huyện Gia Lộc đã có văn bản yêu cầu Cục quản lý xuất nhập cảnh - Bộ Công an cung cấp thông tin xuất nhập cảnh của anh Hồ Xuân Hiến. Cục quản lý xuất nhập cảnh đã có Công văn số 1302/A72-P4 ngày 03/02/2016 trả lời VKSND huyện Gia Lộc với nội dung: Người mang tên Hồ Xuân Hiến, sinh ngày 10/4/1984 đã xuất nhập cảnh nhiều lần, lần gần đây nhất sử dụng hộ chiếu số B1712325 xuất cảnh ngày 04/11/2013 qua cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, hiện chưa thấy thông tin nhập cảnh. Như vậy, có căn cứ xác định anh Hiến đang ở nước ngoài nên vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của TAND tỉnh Hải Dương. TAND huyện Gia Lộc thụ lý và giải quyết vụ án là vi phạm điểm c khoản 1 Điều 34 BLTTDS.
Sau khi có Công văn trả lời của Cục quản lý xuất nhập cảnh, VKSND huyện Gia Lộc đã xin ý kiến của Phòng nghiệp vụ về việc phát hành kháng nghị phúc thẩm. Qua nghiên cứu các tài liệu do VKSND huyện Gia Lộc scan lên, Phòng nghiệp vụ thấy việc thu thập chứng cứ của Tòa án sơ thẩm còn chưa đầy đủ để xác định tình trạng hôn nhân của chị Giang, anh Hiến, cụ thể là: theo trình bày của ông Long thì vợ chồng chị Giang, anh Hiến có mâu thuẫn nhưng cụ thể mâu thuẫn như thế nào thì chưa được làm rõ; lời khai của chị Giang, ông Long có mâu thuẫn về thời gian chị Giang bỏ về nhà mẹ đẻ nhưng Tòa án cũng chưa thu thập chứng cứ để làm rõ mâu thuẫn này. Quá trình giải quyết vụ án, Tòa án cũng chưa thu thập chứng cứ để làm rõ tình trạng hôn nhân của chị Giang, anh Hiến đã đến mức trầm trọng chưa, chưa thu thập chứng cứ để xác định nơi cư trú của anh Hiến (Như xác minh tại khu dân cư, lấy lời khai của những người hàng xóm...). Để làm rõ vi phạm của Tòa án sơ thẩm và có căn cứ chắc chắn để kháng nghị phúc thẩm, Phòng nghiệp vụ đã hướng dẫn VKSND huyện Gia Lộc tiến hành làm việc với Trưởng thôn Tranh Đấu, xã Gia Xuyên và xác minh tại UBND xã Gia Xuyên về tình trạng hôn nhân của vợ chồng chị Giang, anh Hiến cũng như làm rõ nơi cư trú của anh Hiến. Kết quả làm việc, xác minh cho thấy: Anh Hiến đã xuất cảnh lao động sang Hàn Quốc từ năm 2013 đến nay chưa về địa phương; địa phương không nắm được tình trạng hôn nhân của chị Giang, anh Hiến.
VKSND huyện Gia Lộc đã phát hành kháng nghị phúc thẩm đối với bản án sơ thẩm của TAND huyện Gia Lộc. Ngày 19/5/2016, TAND tỉnh Hải Dương đã xét xử phúc thẩm chấp nhận kháng nghị của Viện kiểm sát, hủy án sơ thẩm.   
Kinh nghiệm rút ra qua vụ án trên: Đối với những vụ án ly hôn mà bị đơn giấu địa chỉ, trong hồ sơ không có lời khai của bị đơn, Viện kiểm sát cấp huyện cần chú ý đến các chứng cứ thể hiện nơi cư trú của bị đơn, các chứng cứ thể hiện tình trạng hôn nhân của vợ chồng đã đầy đủ chưa (Ngoài lời khai của nguyên đơn, lời khai của thân nhân bị đơn thì cần phải có các chứng cứ bổ trợ khác như lời khai của Trưởng thôn, lời khai của Chi hội trưởng Chi hội phụ nữ thôn, lời khai của hàng xóm, xác minh tại UBND cấp xã...). Và để chắc chắn không có vi phạm về thẩm quyền giải quyết thì cần phải yêu cầu cơ quan có thẩm quyền như Cục quản lý xuất nhập cảnh-Bộ Công an, Phòng quản lý xuất nhập cảnh-Công an tỉnh cung cấp thông tin xuất nhập cảnh của bị đơn để xác định hiện bị đơn có mặt ở Việt Nam không, từ đó mới xác định chính xác thẩm quyền giải quyết của Tòa án.