Trao đổi: Về nhận thức trong việc tính án phí trong vụ án HNGĐ theo quy định của Pháp lệnh về án phí, lệ phí Tòa á

Pháp lệnh số 10 của Ủy ban thường vụ Quốc hội ngày 27/02/2009 về án phí lệ phí Tòa án, đã quy định cụ thể các loại án phí, lệ phí Tòa án đối với người bị kết án, đương sự trong các vụ án hình sự, dân sự, hành chính; mức thu án phí, lệ phí Tòa án...Để hướng dẫn cụ thể một số quy định của Pháp lệnh ngày 13/6/2012 Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao ban hành Nghị quyết số 01 hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án. 
Tuy nhiên còn có cách hiểu và nhận thức chưa thống nhất trong việc tính án phí trong vụ án hôn nhân và gia đình, ví dụ: Bản án số 07/2016/HNGĐ-ST ngày 29/4/2016 của Toà án nhân dân huyện Tø Kú giải quyết vụ kiện tranh chấp về hôn nhân gia đình, giữa: Nguyên đơn: Chị Phan Thị Ngọc Lan - Sinh năm 1987; trú tại: Thôn Ngọc Chấn, xã Tái Sơn, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương; Bị đơn: Anh Phan Văn Đạt - Sinh năm 1983; trú tại: Thôn Trung Sơn, xã Tái Sơn, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương; Người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan:  Ông Phan Thanh Khảm - sinh năm: 1957 và Bà Nguyễn Thị Hợi - sinh năm 1958; đều trú tại thôn Trung Sơn, xã Tái Sơn, huyện Tứ Kỳ, tỉnh Hải Dương, có quyết định: Không chấp nhận các yêu cầu của chị Phan Thị Ngọc Lan về việc: Buộc ông Phan Thanh Khảm và bà Nguyễn Thị Hợi phải trả chị và anh Đạt số tiền 885.000.000 đồng và chia cho chị 293.000.000đồng và buộc chị Lan phải chịu: 14.650.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm chia tài sản chung.
Trên cơ sở các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, xác định: Năm 2008 UBND xã Tái Sơn thực hiện việc đo đạc hiện trạng đất của các hộ dân trong toàn xã, ông Phan Thanh Khảm, bà Nguyễn Thị Hợi ( là bố mẹ chồng chị Lan) đã kê khai với cán bộ đo đạc hiện trạng đất của ông bà có hai tên hộ gia đình sinh sống là vợ chồng ông bà và vợ chồng anh Đạt, chị Lan. UBND xã Tái Sơn đã đo đạc và được thể hiện tại tờ bản đồ số 14 xã Tái Sơn thửa đất số 84 diện tích 309 m² đo vẽ năm 2008 tên chủ sử dụng đất ghi trong sổ mục kê là Phan Văn Đạt, Phan Thị Lan. Thửa đất trên năm 2009 đã được nhà nước thu hồi và bồi thường giải phóng mặt bằng làm đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng với số tiền là 885.000.000 đồng, nên chị Lan yêu cầu Tòa án giải quyết chia cho chị 293.000.000đồng, số tiền còn lại là của anh Đạt. Tuy nhiên do không có văn bản giấy tờ gì thể hiện việc ông Khảm bà Hợi tặng cho anh Đạt, chị Lan thửa đất trên. Nên Tòa án nhân dân huyện Tứ Kỳ đã không chấp nhận yêu cầu của chị Lan về việc xác định thửa đất trên là của vợ chồng chị Lan, là có căn cứ và buộc chị Lan phải chịu  14.650.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm chia tài sản chung, vì TAND huyện Tứ Kỳ cho rằng đây là yêu cầu của chị Lan đối với người thứ ba và yêu cầu này không được chấp nhận, nên buộc chị Lan phải chịu án phí sơ thẩm dân sự.
VKSND huyện Tứ Kỳ, thấy rằng: Theo quy định tại khoản 7 Điều 27 của Pháp lệnh số 10 của UBTV Quốc Hội ngày 27/02/2009 về án phí, lệ phí Tòa án, quy định về nghĩa vụ chịu án phí dân sự sơ thẩm, thì: " Mỗi bên đương sự phải chịu án phí dân sự sơ thẩm theo mức tương ứng với giá trị phần tài sản, phần di sản mà họ được hưởng, được chia trong trường hợp các bên đương sự không tự xác định được phần tài sản của mình trong khối tài sản chung, phần di sản chung, phần di sản mà mình được hưởng trong khối di sản thừa kế và có một trong các bên yêu cầu Tòa án giải quyết chia tài sản chung, di sản thừa kế đó".
Đồng thời tại điều 12, 13 Nghị quyết số 01 ngày 13/6/2012 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp luật về án phí, lệ phí Tòa án, quy định: Các bên đương sự phải chịu án phí dân sự sơ thẩm theo mức tương ứng với giá trị phần tài sản mà họ được chia. Đối với phần Tòa án bác đơn yêu cầu thì người yêu cầu chia tài sản chung, di sản thừa kế không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm.
Do chị Lan nhận thức rằng ông Khảm, bà Hợi đã tặng cho vợ chồng chị diện tích 309m²  và cho đó là tài sản chung của vợ chồng, nên chị Lan có yêu cầu Tòa án chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân. Nên trong trường hợp này chị Lan không phải chịu án phí dân sự sơ thẩm chia tài sản chung, vì chị Lan không được chia tài sản gì. Do vậy VKSND huyện Tứ Kỳ đã ban hành kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm số 01/KNPT-VKS-DS ngày 11/5/2016 đối với Bản án nêu trên của TAND huyện Tứ Kỳ đề nghị TAND tỉnh Hải Dương sửa án sơ thẩm.
Từ vụ án nêu trên, thấy rằng quy định của Pháp Lệnh số 10/QH của UBTV Quốc Hội ngày 27/02/2009 về án phí, lệ phí Tòa án còn quy định chung chung, chưa rõ ràng dẫn đến nhận thức pháp luật chưa thống nhất. Vậy đề nghị cấp có thẩm quyền cần sửa đổi bổ sung Pháp lệnh số 10/QH về án phí, lệ phí Tòa án và có hướng dẫn cụ thể hơn, để thống nhất trong việc áp dụng pháp luật.