Phân biệt tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản- Điều 139 BLHS 1999 với tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản- Điều 226b- BLHS

Tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản” là tội phạm thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin và viễn thông hay còn gọi là tội phạm công nghệ cao, được quy định tại Điều 226b- BLHS 1999. Tại BLHS năm 2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2016 thì tên tội này được sửa thành tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản, quy định tại Điều 290 của Bộ luật.
Trong thực tế giải quyết án hình sự cần phân biệt rõ tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản với tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (từ 01/7/2016 là tội: Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản), thông qua hai ví dụ cụ thể sau:
Ví dụ 1:
Ngày 06/5/2015, chị Phan Thị T ở Đồng Tâm- Ninh Giang nhận được 01 tin nhắn từ tài khoản Facebook có tên “Thông điệp gửi bạn” vào tài khoản của mình trên điện thoại cá nhân có nội dung thông báo chị T đã dự thưởng và trúng giải nhất sự kiện “Tri ân khách hàng tuần lễ vàng quý II/2015”; giải thưởng gồm: 01 xe máy Liberty 125IE3 trị giá 68.500.000đ và một phần quà tặng trị giá 50 triệu đồng. Để tiến hành nhận giải, chị T phải truy cập Website: http://quaVn.com để xem chi tiết và tiến hành làm thủ tục nhận giải. Sau đó chị T liên hệ với các đối tượng xưng tên V và P theo số điện thoại có trong tin nhắn và trong Website thì được các đối tượng hướng dẫn thủ tục để nhận giải thưởng và phải nộp một khoản tiền chi phí cho việc nhận giải. Chúng hướng dẫn chị T mua thẻ nạp điện thoại di động và gửi tiền mặt vào tài khoản ngân hàng do chúng đứng ra. Do tin tưởng, chị T đã gửi 19.150.000đ và bị Lê Chí T, Văn Phú H ở Duy Xuyên- Quảng Nam chiếm đoạt.
Vụ án này đã được khởi tố điều tra về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo khoản 1 Điều 139 BLHS.
Ví dụ 2:
Nguyễn Sanh T làm nghề tự do tại thành phố Đà Nẵng. Do hay chơi điện tử tại các quán Internet nên T biết cách hack (chiếm đoạt) quyền sử dụng tài khoản mạng xã hội Facebook. Ngày 19/5/2015, T đã hack được tài khoản Facebook nickname là: "Hai Yên Nguyen" với mật khẩu đăng nhập là: "Nguyễn Hải Yến". Qua tìm hiểu các thông tin cá nhân, T biết người này quê ở Hải Dương nhưng khi đó đang ở nước ngoài. T vào mục “Bạn bè” trong tài khoản Facebook của chị Y phát hiện thấy có một tài khoản đang online (đăng nhập) là chị Nguyễn Thị L, sinh năm 1986 trú tại xã Tân Trường, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương có nick Facebook: "Laluc". Sau đó T nói chuyện với chị L bằng Facebook của chị Y. T đóng giả Y nhắn tin hỏi thăm sức khỏe chị L, sau đó lấy lý do khách hàng bên nước ngoài đang cần mua thẻ điện thoại và nhờ chị L mua thẻ cào điện thoại gửi sang để Y bán lấy tiền chênh lệch, Y hứa sẽ trả công chị L. Vì tưởng đang nói chuyện với bạn là Y qua Facebook nên khi thấy Y đề nghị như vậy, chị L tin và đồng ý. Ngày 19/5/2015 chị L đã mua tổng cộng 05 lần với tổng số tiền 21 triệu đồng thẻ cào điện thoại di động các loại và gửi cho T qua tài khoản facebook Hai Yen Nguyen và T đã chiếm đoạt toàn bộ số tiền trên.
Hành vi của Nguyễn Sanh T hiện đã bị khởi tố điều tra về tội “Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”, quy định tại khoản 1 Điều 226b BLHS 1999.
Qua hai ví dụ trên cho thấy:
Nếu các đối tượng sử dụng công nghệ thông tin, viễn thông làm phương tiện phạm tội, tạo thủ đoạn gian dối, che giấu hành vi phạm tội để người bị hại tin, giao tiền thì hành vi đó cấu thành tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Còn nếu người phạm tội thực hiện hành vi làm giả thẻ ngân hàng; truy cập bất hợp pháp vào tài khoản; lừa đảo trong thương mại điện tử; gửi tin nhắn lừa trúng thưởng để chiếm đoạt phí dịch vụ tin nhắn... thì hành vi đó phải bị xử lý về tội Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet hoặc thiết bị số thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản (từ 01/7/2016 là tội: Sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản).